अवध
अवध वर्तमान उत्तर प्रदेशया छगू भाग खः। थ्व भागयात प्राचीन कालय् कोशल धकाः म्हसीकिगु या। थनया राजधानी "फैजाबाद" वा "अयोध्या" खः। वर्तमान समयय् थ्व नगर अयोध्या जिल्लाय् ला। अवध खँग्वः अयोध्या खँग्वलं हे बुयावःगु खँग्वः खः। अवधया राजधानी प्रारम्भय् "अयोध्या" लिपा लखनऊ जूवन। अवधय् नवाबतेगु आधिपत्यया इतिहास दु। थ्व नवाबत प्रायः स्वतन्त्र कथं सत्ता संचालन याना च्वन। अवधया नवाब शिया मुसलमान जूगुलिं अवधय् इसलामया थ्व सम्प्रदाययात विशेष संरक्षण दत। उर्दू चिनाखँया निंतिं नं थ्व थाय् प्रसिद्ध केन्द्र जूवन। दिल्ली केन्द्रया नष्ट जुइधुंका दिल्लीया यक्व प्रसिद्ध उर्दू चिनाखँमि लखनऊय् स्थानान्तरित जुल। अवधया पारम्परिक राजधानी लखनऊ खः।
| अवध अवध |
|
|---|---|
 |
|
| महाद्वीप | एशिया |
| देश | भारत |
| राज्य | उत्तर प्रदेश |
| समाहित क्षेत्र | *लखनऊ मंडल |
| भाषा | अवधी, हिन्दी व उर्दू |
| Area | |
| - Total | ६८,००६ km2 (२६,२५७.३ sq mi) |
| Population (2011) | |
| - Total | ५५,११९,२३६ |
| - Density | ८१०.५/km2 (२,०९९.२/sq mi) |
| मू नगर | |
भौगोलिक रूपं अवधया आधुनिक परिभाषाय् - लखनऊ, सुल्तानपुर, रायबरेली, उन्नाव, कानपुर, भदोही, प्रयागराज, बाराबंकी,अयोध्या, अम्बेडकर नगर, प्रतापगढ़ , बहराइच, बलरामपुर, गोंडा, हरदोई, लखीमपुर खीरी, कौशाम्बी, सीतापुर, श्रावस्ती उन्नाव, फतेहपुर, कानपुर, (जौनपुर, व मिर्जापुरया पश्चिमी भाग), कन्नौज, पीलीभीत, शाहजहांपुर ला। मध्यकालीन समयय् अवधया राजधानी "फैजाबाद" जूवन, थ्व नगर आःया "अयोध्या" ख।
इतिहास सम्पादन
सन् १७६४स बक्सरया युद्धय् अवधया नवाब पराजित जुल। परन्तु, लर्ड क्लाइव नं अवध वय्कःयात लितबिल, केवल इलाहाबाद व कड़ा जिल्लायात क्लाइवं मुगल सम्राट शाहआलमयात बिल। वारेन हेस्टिंग्स नं लिपा नवाबया ग्वहालिं रुहेलखण्डयात नं अवधय् सम्मिलित यानादिल व शाहआलम नाप अप्रसन्न जुया प्रयागराज व कड़ायात अवधया नवाबयात लःल्हात। सन् १७७५य् अंग्रेजतेसं अवधया नवाब नाप बनारसया जिल्ला कालः व सन् १८०१य् रुहेलखण्ड कालः। थ्व कथं अवध गबलें चकं, गबलें चिधं जुयाच्वन।
सन् १८५६इ अंग्रेजतेसं अवधयात थःगु अधिकारय् कालः। सन् १८५७या विद्रोहय् अवध अंग्रेजतेगु ल्हातं त्वफिलः तर थ्व धुंकाया ल्वापूलि अन्तिम विजय अंग्रेजतेगु जुल। १९०२य् आगरा व अवधया प्रान्ततेत स्वाना न्हूगु प्रान्त दयेकल गुकिया नां आगरा व अवधया "संयुक्त प्रान्त" जूवन। लिपा थुकियात संक्षेपय् "संयुक्त प्रान्त" वा अंग्रेजीइ केवल "यू.पी." धाल। थ्व प्रान्तया नामकरण लिपा उत्तर प्रदेश जूवन गुकियात अंग्रेजीइ "यू.पी." धाइगु या।
स्वयादिसँ सम्पादन
- अवधया नवाब
- राजेसुल्तानपुर
लिधंसा सम्पादन
पिनेया स्वापू सम्पादन
- अवध संस्कृति विश्वकोश, भाग-१ (लेखक-सूर्यप्रसाद दीक्षित)
- अवध संस्कृति विश्वकोश, भाग-२ (लेखक-सूर्यप्रसाद दीक्षित)