आगरा जिल्ला
आगरा जिल्ला भारतया उत्तरप्रदेशया आगरा विभागया छगू जिल्ला ख। थ्व जिल्लाय् ६गु तहसील दु- आगरा तहसील, एत्मादपुर तहसील, खेरागढ तहसील, फतेहाबाद तहसील, बाह तहसील व किरावली तहसील।
आगरा जिल्ला आगरा ज़िला آگرہ ضلع |
|
---|---|
— उत्तरप्रदेशया जिल्ला — | |
आगरा जिल्लाया उत्तरप्रदेश राज्य नापंया मानकिपा | |
देय् | भारत |
राज्य | उत्तरप्रदेश |
विभाग | आगरा |
मू नगर | [[आगरा]] |
मण्डल | ६ |
Government | |
- लोक सभा क्षेत्र | आगरा, फतेहपुर सिकरी |
- असेम्ब्ली क्षेत्र | ९ |
Area | |
- Total | ४,०२७ km2 (१,५५४.८ sq mi) |
Population (2011) | |
- Total | ४,३८०,७९३ |
- Density | १,०८७.९/km2 (२,८१७.५/sq mi) |
तथ्याङ्क | |
- साक्षरता | 69.44%. |
- लिङ्ग अनुपात | |
मू राजमार्ग | NH 2 |
Website | आधिकारिक जाःथाय् |
नामाकरण व इतिहास
सम्पादनथ्व जिल्लाया नां ताजमहल दूगु नगरया नामं वःगु ख [१] आगरा जिल्लाया सामान्य जानकारी] । थ्व नगरया नांया दक्ले पुलांगु छ्येला धाःसा महाभारतय् "आग्रवन"या कथं जूगु ख। निगु शताब्दी इ संया प्रसिद्ध भूगोलविद तलेमिं थःगु हलिमया मानकिपाय् आगरा धाःगु थाय्या नां च्वयातःगु दु।
जनश्रुति कथं जुजु बादलसिंह (सन् १४७५)य् आगराय् छगू किल्ला देकाःतल। १२गु शताब्दीया फारसी चिनाखँमि सलमानं नं थ्व किल्लाय् जुजु जयपालं गजनीया महमुदनाप ल्वाःगु धका च्वयातःगु दु।[१]
लिपा वया मुगलकालय् आगराय् शाहजहाँया ताजमहल, अक्बरया आगरा किल्ला, इत्मद-उद-दौलत आदि थें न्याःगु भवनत देकल।
भूगोल
सम्पादनआगरा जिल्ला उत्तर प्रदेश राज्यया पश्चिमी लागाय् ला। थुकिया अक्षांश 27.11' उत्तर व देशान्तर 78.0' निसें 78.2' पूर्व दु। थ्व जिल्लाया जाः १६९ मिटर दु[१]।
थ्व नगरया सीमा थ्व कथं दु-
- उत्तर : मथुरा जिल्ला
- दक्षिण : धवलपुर जिल्ला
- पूर्व : फिरोजाबाद जिल्ला
- पश्चिम : भरतपुर जिल्ला
थ्व नगर यमुना खुसिया सिथय् ला।
मौसम
सम्पादनआगराया अप्वःगु तापक्रम ४५ डि से निसें ३ डि से तक्क दु[१]।
जनसंख्या व क्षेत्रफल
सम्पादनसन् १९९१या जनगणना कथं आगरा जिल्लाया क्षेत्रफल ४०२७ वर्ग किमि दु। थुकिलि ३८३८.६ वर्ग किमि ग्रामीण व १८८.४ वर्ग किमि नगरीय दु। थनया सकल जनसंख्या 27,51,021 दु गुकिलि मिजं 15,01,927 व मिसा 12,49,094 दु। थ्व जनसंख्याय् 16,39,935 ग्रामीण व 11,11,086 नगरीय जनसंख्या दु[१]।
थ्व जिल्लाया जनसंख्या विस्तारय् थ्व कथं दु [२] -
ब्लक | क्षेत्रफल | आवासीय छेँ | जनसंख्या | मिजं | मिसा |
फतेहपुर सीकरी | 310.4 | 15870 | 103222 | 56795 | 46427 |
अछ्नेरा | 275.5 | 18361 | 123026 | 67739 | 55287 |
अकोला | 164.4 | 13845 | 93864 | 51520 | 42344 |
बिचपुरी | 121.3 | 12359 | 87566 | 47803 | 39763 |
बरोली अहीर | 238.2 | 23152 | 159657 | 87490 | 72162 |
खन्दोली | 214.6 | 17901 | 123995 | 68146 | 55849 |
एत्तमादपुर | 223.2 | 17051 | 112143 | 61949 | 50194 |
जगनेर | 319.3 | 11114 | 73112 | 40826 | 32286 |
खैरागढ | 244.0 | 15687 | 106717 | 59111 | 47606 |
सैयां | 229.1 | 15839 | 111932 | 62650 | 49282 |
शमशाबाद | 266.4 | 20229 | 135225 | 75130 | 60095 |
फत्तेहाबाद | 349.4 | 20053 | 131971 | 73376 | 58595 |
पिनहट | 297.1 | 12241 | 85284 | 46770 | 38514 |
बाह | 272.4 | 15653 | 100658 | 54911 | 45747 |
जैतपुर कलां | 313.4 | 13968 | 91563 | 49248 | 42315 |
सकल ग्रामीण | 3836.6 | 244263 | 1639935 | 903464 | 736471 |
सकल नगर | 188.4 | 164361 | 1111086 | 598463 | 512623 |
सकल जिल्ला | 4027.0 | 408624 | 2751021 | 1501927 | 1249094 |
सन् २०११या जनगणना कथं थ्व जिल्लाया तहसीलवर ग्रामीण जनसंख्या थ्व कथं दु-
राज्य कोद | जिल्ला कोद | तहसील कोद | प्रशासनिक इकाइ | राज्य/जिल्ला | तहसील | सकल गां | ग्रामीण जनसंख्या | सकल ग्रामीण मिजं | सकल ग्रामीण मिसा |
९ | १४६ | ० | जिल्ला | आगरा | ८९३ | २३९४६०२ | १२८५१८४ | ११०९४१८ | |
९ | १४६ | ७६५ | तहसील | एत्मादपुर | १०५ | ३३६९१९ | १८०७६६ | १५६१५३ | |
९ | १४६ | ७६६ | तहसील | आगरा | १०५ | ४१२४२५ | २२०५९८ | १९१८२७ | |
९ | १४६ | ७६७ | तहसील | किरावली | १६४ | ४११७२१ | २२०१९४ | १९१५२७ | |
९ | १४६ | ७६८ | तहसील | खेरागढ़ | १४९ | ४३३७६४ | २३४४०९ | १९९३५५ | |
९ | १४६ | ७६९ | तहसील | फतेहाबाद | १६३ | ४०४१७० | २१७५३६ | १८६६३४ | |
९ | १४६ | ७७० | तहसील | बाह | २०७ | ३९५६०३ | २११६८१ | १८३९२२ |
प्रशासन
सम्पादनआगरा जिल्लाया प्रशासन संयन्त्र थ्व कथं दु-
- ६गु तहसील
- १५ ब्लक
- ११४ न्याय पञ्चायत
- ६३६ ग्राम सभा
- ९०४ गां
- प्रहरी थाना ४१
- १६ नगरीय
- २५ ग्रामीण
- रेल्वे स्टेसन २९
- बस स्टप १४४
अर्थतन्त्र
सम्पादनआगरा जिल्लाया मू अर्थ कृषि आधारित दु। थन चीधंगु उद्योग, व्यापार आदि नं ज्या जु। मू बाली छो, जाकी, बज्र, तु, आलु आदिया दु। थ्व जिल्लाया ४०% अर्थ कल-कारखाना उद्योगय् आधारित दु। थ्व जिल्लाय् ७२०० स्वया अप्व चिधंगु औद्योगिक इकाइ दु। आगराया प्रसिद्ध उत्पादन छ्यंगुया सामान, ह्यान्दिक्राफ्ट, जरी जर्दोजी, मार्बल व लोंहया कार्भिङ आदि दु।
मू नगर
सम्पादनथ्व जिल्लाया मू नगरक्षेत्र थ्व कथं दु-