आधुनिक युग

आधुनिक युग वा आधुनिक काल(Modern era)यात मनूया इतिहासया वर्तमान ऐतिहासिक युगया रुपय् कायेगु या। थ्व मूल रुपं युरोपया इतिहास व पाश्चात्य इतिहासय् मध्य युग धुंका जूगु घटनाया निंतिं छ्यलीगु या। थ्व कालखण्ड प्रायः सन् १५००या आसपास निसें न्ह्यथनि। सन् १९९०या दशकं निसें इतिहासकारतेगु दथुइ मध्य युग धुंका व १९गु शताब्दी तक्कया ईयात प्रारम्भिक आधुनिक ई धका धायेगु अप्व चलन दतः। आधुनिक ई(modern period)यात थौंकन्हय् १९गु शताब्दीनिसें थौंतकया घटनाया निंतिं अप्वः छ्यली। निगूगु विश्वयुद्धया अन्त्य (१९४५)या ई निसेंया कालयात समकालीन इतिहास (contemporary history) धकाः म्हसीकिगु या। थौंया आधुनिक कालया सामान्य परिभाषा प्रायः फ्रान्सेली क्रान्ति, औद्योगिक क्रान्ति, राष्ट्रवाद निसें उदारवादी अन्तर्राष्ट्रिय व्यवस्थापाखे हिउपा थें न्याःगु घटनानाप स्वानाच्वंगु दु।

आधुनिक काल विज्ञान, राजनीति, युद्ध, प्रविधिया ख्यलय् उल्लेखनीय विकासया ई जुयाच्वंगु दु। थ्व मालेज्याया युग (Age of Discovery) व विश्वव्यापीकरणया युग नं जुयाच्वंगु दु। थ्व ईलय् युरोपेली शक्तित व लिपा इमिगु उपनिवेशं (दसु: अमेरिका, भारत) थःगु राजनीतिक, आर्थिक, व सांस्कृतिक उपनिवेशयात हलिंया मेमेगु थासय् बल्लाकल। थुकिं न्हूगु आधुनिक जीवनशैली नं दयेकल अले हलिंन्यंकया मनूतय्गु जीवनशैलीइ स्थायी रुपं हिउपाः हःगु दु।

१९गु व २०गु शताब्दीया सुरुइ आधुनिकतावादी कला, राजनीति, विज्ञान व संस्कृति पश्चिमी युरोप व उत्तरी अमेरिकाय् जक्क मखुसे हलिंया लगभग हरेक क्षेत्रय् प्रभुत्व कायम यायेत सफल जूगु दु। थ्व नापं पश्चिमी हलिं व विश्वव्यापीकरणया विरोधी आन्दोलन नं दयावःगु दु। आधुनिक युगया व्यक्तिवाद, पूँजीवाद, शहरीकरणया विकास व प्राविधिक व राजनीतिक प्रगतिया सकारात्मक सम्भावनाया विश्वासलिसे तसकं स्वापू दु।

थुगु युगया क्रूर युद्ध व मेमेगु द्वन्द्वत नं जुयाच्वंगु दु। युद्धत यक्व तीव्र परिवर्तनया प्रभावं वःगु दु। परम्परागत धार्मिक व नैतिक मान्यताया क्षतिं आधुनिक विकासया विरुद्ध यक्व प्रतिक्रियात ब्वलंकूगु दु। आशावाद व निरन्तर प्रगतिया विश्वासया आलोचना दकलय् लिपांगु इलय् उत्तर-आधुनिकतावादं (postmodernism) याःगु दु धाःसा पश्चिमी युरोप व उत्तर अमेरिकाया हलिमय् मेमेगु थासय् प्रभुत्वया आलोचना उत्तर औपनिवेशिक सिद्धान्तं (postcolonial theory) याःगु दु।

कालखण्ड

आधुनिक युगयात थीथी कालखण्डय् थथे बायेछिं-

प्रारम्भिक आधुनिक काल

१५ गूगु निसें १७ गूगु शताब्दीया लिपांगु ई

पुनर्जागरण व प्रारम्भिक सुधार (Reformation) ( थ्यं-मथ्यं १४५० – १६००)

गुतेनबर्गया संकेज्युगु ध्वायेगु छापा ज्याभः (moveable type printing press) (१४५०या दशक) पिदन: सूचं युग व पत्रपत्रिकाया विकास।
युरोपियनतेसं अमेरिकाया मालेज्या (१४९२): क्रिस्टोफर कोलम्बसया यात्रा। अमेरिकाय् आदिवासीत न्हापानिसें दःसां युरोपियनतेसं अमेरिका लुइकेधुंका जूगु कायेबिये ज्यां हलिंया इतिहास पानावन व युरोपियन देय्तेगु शक्ति तःच्वया वल।
माकियाभेलीया इल प्रिन्सिप (द प्रिन्स) प्रचलनय् वलः।
कपरनिकसया ज्या नापं वैज्ञानिक क्रान्तिया शुरुवात
मार्टिन लुथरं ३१ अक्टोबर १५१७स ९५ थीसिस च्वसें सुधार नापं चर्चयात चुनौती बिल।
लुइका युग (Age of Discovery)
व्यापारिकवादी (Mercantilist) आर्थिक सिद्धान्त व नीति अवलम्बन न्ह्यथंगु
१५८८ अगस्ट ८ खुन्हु स्पेनिश आर्माडाया पतनं ब्रिटिश साम्राज्यया उदयय् ग्वहालि यात।

लिपां सुधार व न्हापांगु बारोक ( थ्यं-मथ्यं १६०० -१७००)

"बारोक" खँग्वः थ्व ईया कला, वास्तु व संगीतया इतिहासया निंतिं सामान्यतया छ्यलिगु खँग्वः ख।

मध्य युरोपय् जूगु स्वीदँया युद्ध (१६१८–१६४८)य् यक्व मनू मदूगु। थुकिया लिच्वः कथं अनया २०% तक्क मनूल्या(जनसंख्या) म्हो जुल।
सन् १६४८इ वेस्टफालियाया शान्ति सन्धिइ ल्हाचिं (हस्ताक्षर) जुल, गुकिलिं युरोपय् यक्व युद्ध क्वचाल व सार्वभौम राज्यया शुरुवात जुल।
सन् १६८८या गौरवशाली क्रान्तिं इंग्ल्याण्डय् आधुनिक संसदीय लोकतन्त्रया पलिस्था यात।
वैज्ञानिक क्रान्तिया निरन्तरता
लुइ XIV (शासन १६४३–१७१५)या शासनकालया आरम्भ। थ्व निरपेक्षवादया युग(Age of Absolutism)या छगू दसु ख।

१८ गूगु शताब्दी

आत्मज्ञानया युग वा प्रबोधनया युग व क्रान्तिया प्रारम्भिक युग (थ्यं-मथ्यं १७००–१८००)

स्पेनिश उत्तराधिकारया हःताः (१७०१–१७१४)
सन् १७१३या यूट्रेचया शान्ति सन्धिं हलिंया नौसेना सर्वोच्चता स्पेनिशं बेलायतीइ हिलावंगु।
अस्ट्रियाली उत्तराधिकारया हःताः (१७४०–१७४८)
न्हय् दँया हःताः (१७५४–१७६३)
अमेरिकन क्रान्ति (१७६५–१७८३)
फ्रेञ्च क्रान्ति (१७८९–१७९९)
१७६०या जःखलय् औद्योगिक क्रान्तिया शुरुवात।

१९ गूगु शताब्दी

नेपोलियोनिक युग (१७९९–१८१५)
औद्योगिक क्रान्तिया प्रसार
१९ गूगु शताब्दीया लिपांगु कालखण्ड

२० गूगु शताब्दी

न्हापांगु विश्वयुद्ध
अन्तरयुद्धया ई
निगूगु विश्वयुद्ध
शीतयुद्ध
१९९० या दशक

स्वयादिसँ

इतिहास