इरान
इरान (आधिकारिक नां:इस्लामी गणतन्त्र इरान) पश्चिम एशियाय् दूगु छगू देय् ख। थ्व देय्या सीमाय् पश्चिमय् तर्की व इराक, उत्तर पश्चिमय् आर्मेनिया व अजरबैजान, उत्तरय् क्यास्पियन सागर व तुर्कमेनिस्तान, पूर्वय् अफगानिस्तान व पाकिस्तान व दक्षिणय् ओमान सागर व फारसया खाडी ला। १.६४ मिलियन वर्ग किलोमीटर क्षेत्रफल नापं इरान हलिंया १७गू दकलय् तःधंगु देय् ख। ८९.४ मिलियन जनसंख्या नामप्प थ्व हलिंया १७गू दकलय् अधिक जनसंख्या दूगु देय् ख। इरान ३१ गू प्रान्तय् विभाजित दु। इरानया आधिकारिक भाषा फारसी ख। थ्व देय्या राजधानी व दकलय् अधिक जनसंख्या दूगु नगर तेहरान ख। नापं मशहद, इस्फहान, करज व शिराज शहर राजधानी धुंका दकलय् अप्व जनसंख्या दूगु नगर ख। इरान छगू प्राचीन लहना व समृद्ध तजिलजि दूगु देय् ख। स्व द्व दँ स्वया ताहाकःगु इतिहास दूगु थ्व देसय् थीथी राजवंशं शासनयासें हलिंया इतिहासय् थःगु पृथक पहिचां दयेकूगु दु। वर्तमानय् थ्व देय् छगु सिहा मुस्मां बाहुल देय् ख। थ्व देय्या मूनगर तेहरान ख।
म्ये: सोरुद-ए मेल्ली-ए इरान | |
राजधानी | तेहरान |
तधंगु सहर | Tehran |
औपचारिक भाय | फारसी भाषा |
सरकार | Islamic Republic |
- Supreme Leader | Ayatollah Ali Khamenei |
- President | Mahmoud Ahmadinejad |
Establishment | 550 B.C.E Cyrus the Great Overthrew Median Overlords, Persian Empire is born |
- Revolution Declared | February 11, 1979 Overthrew Monarchy |
क्षेत्रफल | |
- फुकं | 1,648,195 किमि² (18th) |
(636,372 वर्ग माइल) | |
- लयागु प्रतिशत (%) | 0.7% |
जनसंख्या | |
- 2005 एस्टिमेटेड | 68,467,413 [१] (17th) |
- 1996 सेन्सस् | 60,055,488 [२] |
- जनघनत्व | 42/किमि² (158th) (109/वर्ग माइल) |
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (पि पि पि) | 2005 एस्टिमेट |
- फुकं | $561.6 billion (20th) |
- प्रति छ्यं | $8,300 (71th) |
मुद्रा | Rial (ريال) (IRR )
|
ई क्षेत्र | (UTC+3.30) |
- वर्खा (DST) | not observed (UTC+3.30) |
इन्टरनेट TLD | .ir |
कलिंग कोड | +98
|
इरान छगू जातीय विविधता दूगु देय् ख। थ्व देसय् थीथी भाषापुचःतेगु मनूतेसं दयावःगु ख। थ्व देय्या यक्व मनूतेसं इरानी फारसी, अजरबैजानी तुर्की, कुर्द, लोरी, बलोची, माजंदरानी, गिल्की, तल्शी व अरब भाय् ल्हाइ। अथेजुसां थनया विविध भासातेगु मध्यवर्ती भाषा फारसी ख।
इतिहास
सम्पादनथ्व देय् प्राचीन ई निसें हे सिक्क नां जागु देय् खः। थ्व देय्यात न्हापा न्हापा पर्सिया धका नं धाई। थ्व देय्या जुजुतेगु वंशया बाखनय् आधारित काव्य शाहनामे थ्व देय्या छगू ऐतिहासिक दस्ताबेज ख। थ्व देसय् यक्व प्रभावशाली साम्राज्यत दयेधुंकल दसु- सासानी साम्राज्य।
झिद्वः दँया इतिहास व लहना दूगु इरानया भूमिं ४गू सहस्राब्दी ईसा पूर्वय् एलाम लहना थेंन्यागु प्राचीन लहना दयावल। ७गू शताब्दी इपू बिले मेदियन साम्राज्यं इरानी पठारया महत्वपूर्ण भूभागयात एकीकृत यात। खुगु शताब्दी इपूया इलय् इरानया इतिहासया दकलय् तःधंगु साम्राज्यय् छगू, साइरस जुजुं दयेकूगु अकिमनिद साम्राज्यया पलिस्था जुल। ४गू शताब्दी ई.पू.स म्यासेदोनियाया अलेक्जेन्दरं थ्व क्षेत्र त्याकल व इरानयात हेलेनिक भूमिया अधीनय् लाकल। ३गू शताब्दी ईसा पूर्वय् पार्थियन साम्राज्यया उदय जुल। थुकिया लिच्वःया कथं हानं छकः थ्व देसय् इरानी राजवंश दयावल। थ्व राजवंशया उत्तराधिकारी ३गू शताब्दी ई.पू.स ससानी राजवंश जुवन। ७गू शताब्दी ईस्वीस, अरब मुस्मांतेसं थ्व राज्यय् कब्जा यात, गुकिया कारणं इरानितेसं इस्लाम नालेमाल। अनंलि, इरानितेसं इस्लामी हलिमय् विज्ञान व तजिलजिइ यक्व प्रभाव दयेकल। ९गू शताब्दी निसें इरानी मूलया मुस्मां राजवंश दयावल, थ्व राजवंश सेल्जुक तुर्क व इलखानी मंगोलतेगु समकक्षी ख। १६गू शताब्दीस सफाविद साम्राज्यं इरानया सरकारयात हानं छकः एकीकृत यात। १८गू शताब्दीइ नादिर शाहं सेनाया नायः जुल। १९गू शताब्दीइ रूसी साम्राज्यनाप हताःया कारणं इरानी सीमाया महत्वपूर्ण भाग बायावन। २०गू शताब्दीइ संवैधानिक आन्दोलन खनेदत। इरानया चिकं उद्योगया राष्ट्रीयकरणया झ्वलय् थनया सरकार अस्थीर जुल। लिपा छगू इस्लामी क्रान्ति धुंका वर्तमान इस्लामी गणराज्यया पलिस्था थ्व देय्या न्हापाम्ह सर्वोच्च नेता सैय्यद रूहुल्लाह खुमैनीजुं यानादिल।
भूगोल
सम्पादनथ्व छगु मध्य एसियाली देय् खः। थ्व देय्या पूर्वय् पाकिस्तान व पश्चिमय् इराक ला। थ्व देय्या दक्षिणय् पर्सियन खाडि ला।
अर्थतन्त्र
सम्पादनराजनीति
सम्पादनथ्व देय् छगु शिहा मुस्मां देय् ख।
प्रशासन
सम्पादनइरानयात थीथी प्रान्तय् बायातःगु दु। थ्व देय्या प्रान्त थ्व कथं दु-
लिधंसा
सम्पादन- ↑ Statistical Centre, Government of Iran. "Selected Statistical Information". 2006-04-14 कथं।
- ↑ Statistical Centre, Government of Iran. "Population by Religion and Ostan, 1375 Census (1996 CE)". 2006-04-14 कथं।
विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Iran |