कुशिटिक कचा

कुशिटिक भाय् कचा अफ्रोएसियाटिक भाषा परिवारया छगू कचा ख। थ्व भासात मू कथं अफ्रिकाया नेकूइ ल्हाइ, उत्तरय् इजिप्टसुडानय् अल्पसंख्यक मनुतेसं कुशिटिक भाय् ल्हाइ, व दक्षिणय् केन्यातान्जानियाय् नं थ्व भासात ल्हाइ। सन् २०१२या ल्याखं कथं १० लख स्वया अप्व मनुतेसं ल्हाइगु कुशिटिक भाषात ओरोमो , सोमाली , बेजा , अफार , हादिया , कम्बातासिदामा ख।

कुशिटिक
Geographic
distribution:
मिस्र, सुदान, अफ्रिकाया नेकू, पूर्व अफ्रिका
Linguistic classification:अफ्रो-एसियातिक भाषा परिवार
  • कुशिटिक
Proto-language:Proto-Cushitic
Subdivisions:
ISO 639-2 / 5:cus
Glottolog:cush1243[]
{{{mapalt}}}
Distribution of the Cushitic languages in Africa

Map of the Cushitic languages

वर्गीकरण

सम्पादन

थ्व फाइलमयात दकलय् न्हापां सन् १८५८इ कुशिटिकया रुपय् नां तःगु ख। [] छगू इलय् कुशिटिकय् दुथ्याःगु ओमोटिक भाषात लगभग सर्वव्यापी रुपं हे वर्तमानय् थ्व कचाय् दुमथ्या। दकलय् प्रभावशाली नकतिनिया वर्गीकरण, तोस्को (२००३) नं लिपाया दृष्टिकोणया जानकारी ब्यूगु दु। थ्व व मेगु निगू लिपांगु वर्गिकरण थुकथं दु :

तोस्को

सम्पादन

तोस्को (२०००, पूर्वी कुशिटिक संशोधित २०२०)[] []

एप्पलयार्ड (२०१२)[]

सम्पादन

बेन्डर (२०१९)[]

सम्पादन

भौगोलिक तुलना यायेत लेबल बियातःगु दु; बेन्डरया लेबलयात कोष्ठकय् तनातःगु दु। दहालोयात प्राथमिक कचा दयेकूगु दु, गुकियात किस्लिङ्ग व माउस (२००३) नं सुझः ब्यूगु दु। याकु धलखय् मदु, अर्बोरोइड दुने तयातःगु दु। अफर–साहोयात लोल्यान्द पूर्वी कुशितिक दुने दुथ्याःगु मदु; थ्व भाषात कुशितिक भाषातेगु दकलय् 'निम्न भूमि' जूगुलिं बेन्डरं थुकियात 'कोर' पूर्वी कुशितिक धाइ।

थुगु वर्गिकरणय् विवाद मदुगु मखु। दसुया निंतिं, थ्व तर्क बियातःगु दु कि दक्षिणी कुशितिक पूर्वी शाखाय् ला, गुकिया विचलन हाद्जा-सन्दावे-थें न्याःगु भाषा नापया स्वापूलिं व्याख्या यायेछिं। हेत्ज्रोन (१९८०) व फ्लेमिंग (१९८१ लिपा) नं बेजायात पूर्ण रुपं पिने तःगु दु, यद्यपि थ्व खँयात मेमेपिं भाषाविद्तेसं अस्वीकार याःगु दु। तः-दंनिसें प्रस्तावित जूगु छुं वर्गिकरणयात थन संक्षेपय् बियातःगु दु :

कुशितिकया मेगु उपवर्गीकरण
ग्रीनबर्ग (१९६३)[] Hetzron (1980)[] Orel & Stolbova (1995) Ehret (2011)[]
  • कुशिटिक
    • उत्तरी कुशितिक (बेजा)
    • मध्य कुशितिक
    • पूर्वी कुशितिक
    • पश्चिमी कुशितिक (ओमोटिक)
    • दक्षिणी कुशितिक
  • बेजा (कुशितिक भाय् मखु)
  • कुशिटिक
    • हाइल्यान्द
      • रिफ्ट भ्याली (= हाइल्याण्ड पूर्वी कुशिटिक)
      • अगव
    • लोल्यान्द
      • साहो–अफर
      • दक्षिणी
        • ओमो-तना
        • ओरोमोइड
        • डुले
        • याकु
        • इराकव (अर्थात दक्षिणी कुशिटिक)
  • कुशिटिक
    • ओमोटिक
    • बेजा
    • अगव
    • सिदामिक
      (अर्थात हाइल्यान्द पूर्वी कुशिटिक)
    • पूर्वी लोल्यान्द
    • रिफ्ट (दक्षिणी)
  • कुशिटिक
    • उत्तर कुशितिक (बेजा)
    • अगाव–पूर्व–दक्षिण कुशिटिक
      • अगव
      • पूर्व–दक्षिण कुशिटिक
        • पूर्वी कुशितिक
        • दक्षिणी कुशिटिक

लिधंसा

सम्पादन
  1. (2016) “Cushitic”, Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
  2. (2001) Semitic Languages: Outline of a Comparative Grammar Volume 80 of Orientalia Lovaniensia analecta. Peeters Publishers.
  3. (November 2000) "Cushitic Overview". Journal of Ethiopian Studies 33 (2). 
  4. Mauro Tosco (2020) East Cushitic. In the Oxford Handbook of African Languages, p. 292, 297.
  5. Appleyard (2012), p. 200.
  6. Bender (2019), p. 91.
  7. (1963) The Languages of Africa. Bloomington: Indiana University, 48–49.
  8. Hetzron (1980).
  9. (2011) History and the Testimony of Language. Berkeley: University of California Press, 138, 147.