क्षेप्यास्त्र
क्षेप्यास्त्र वा मिसाइल छगु कथंया ल्वाभः ख। आधुनिक हताःया झ्वलय् छ्यलीगु मू ल्वाभलय् थ्व छगू मू पुचः ल्वाभः ख। आपालं, थ्व ल्वाभःयात तापाक्क च्वंगु ल्वामितेगु थासय् मुइगु खं/पदार्थ कयेकाः स्यंकेत छ्यलि। थन्याःगु ल्वाभः थमंतुं ब्वयेफइ व आपालं छगू न्ह्याकाज्याभः (प्रोपेलेन्ट) जेट इन्जिन वा रकेट मोटरया ग्वहालिं सनि।
ऐतिहासिक रुपं 'क्षेप्यास्त्र' धइगु छुं नं प्रक्षेप्ययात धाइ गुकियात लक्ष्यपाखे वांछ्वइगु, क्ययेकेगु वा न्ह्याकेगु याइ।
वर्गीकरण
सम्पादनमिसाइलयात थीथी मापदण्ड गथेकि प्रकार, प्रक्षेपण प्लेटफर्म व लक्ष्य, दूरी, लन्च प्यायतफर्म व मार्गदर्शन प्रणाली आदि कथं वर्गीकृत यायेफइ । मिसाइलयात सामान्यतया रणनीतिक वा सामरिक मिसाइल प्रणालीइ वर्गीकृत याइ। सामरिक मिसाइल प्रणाली धइगु चिधंगु क्षेत्रय् सीमित आक्रमण यायेत छ्यलिगु अल्प दूरीया प्रणाली ख व थुकिलि पारम्परिक वा आणविक वारहेड तयेफु। सामरिक क्षेप्यास्त्र तत्कालया लिक्क स्वया पिने लक्ष्य यायेत छ्येलिगु ताःहाकःगु दूरीया ल्वाभः ख व थ्व क्षेप्यास्त्र अप्व यानाः आणविक वारहेड यंकेगु निंतिं दयेकिगु या यद्यपि मेमेगु वारहेड नं तयेछिं।
स्त्रातेजिक
सम्पादनस्त्रातेजिक ल्वाभःयात प्रायः क्रुज व ब्यालिस्टिक मिसाइलय् ब्वथलातःगु दु। ब्यालिस्टिक मिसाइल प्रक्षेपणया इलय् रकेटं सनि व थःगु लक्ष्यय् थ्यनेत कुहां वने न्ह्यः च्वे-पाखे आर्क जुइगु प्रक्षेपणया अनुसरण याइ धाःसा क्रुज मिसाइल निरन्तर रुपं जेट इन्जिनं सनि व अप्व तपेंगु प्रक्षेपणय् ब्वइ।
ब्यालिस्तिक
सम्पादनब्यालिस्तिक मिसाइलयात न्हापां चरणबद्ध रुपं छगू वा यक्व रकेटं संकि। रकेटं संकेधुंका थ्व अन-पावर्द रुपं प्रक्षेपन मार्गय् थाहां वनि व थःगु लक्ष्यय् थ्यंकेत कुहां वनि। थथे ब्यालिस्तिक मिसाइलं छगू आर्कया आकारय् ब्वइ। थुकिं आणविक व पारम्परिक निगुलिं वारहेड कःघाना वनेफु। ब्यालिस्टिक मिसाइल सुपरसोनिक वा हाइपरसोनिक गतिइ थ्यनेफु व प्रायः हाकनं दुहां वये न्ह्यः पृथ्वीया वायुमण्डलं पिहां वनेफु। थ्व आपालं स्वंगु तकिंइ ब्वइ:
- बूस्ट तकिं: प्रक्षेपणया न्हापांगु तकिं गुबलय् रकेट इन्जिनया छगू बाय् यक्व चरणय् मिसाइलयात न्ह्याकी
- दथु-कोर्स तकिं: निगूगु चरण गुबलय् रकेट इन्जिनं फायर याये दिकी अले मिसाइल बियातःगु प्रक्षेपण पथय् च्वय् थाहां वनी।
- टर्मिनल तकिं: वारहेड(त) अलग जुइबलय् व लक्ष्यपाखे कुहां वनीबलय् खनिगु लिपांगु तकिं।
ब्यालिस्टिक मिसाइलयात हाकःया आधारय् थुकथं वर्गीकृत याइ:
- चीहाकःगु दूरी (Short-range) : १,००० किलोमिटर (६२० माइल) स्वयां म्ह्व
- मध्यम-दूरी (Medium-range): १,००० किलोमिटर (६२० माइल) निसें ३,००० किलोमिटर (१,९०० माइल) तक
- दथुया-दुरी (Intermediate-range): ३,००० किलोमिटर (१,९०० माइल) निसें ५,५०० किलोमिटर (३,४०० माइल) तक
- अन्तर-महाद्वीपीय (Inter-continental): ५,५०० किलोमिटर (३,४०० माइल) स्वयां अप्वः
क्रूज
सम्पादनक्रुज मिसाइल धइगु वायुमण्डलय् हे च्वनीगु व थःगु उडानया मू भागयात स्थिर गतिइ ब्वयेकीगु गाइडेड मिसाइल खः। थ्व तःधंगु वारहेडयात ताःहाकःगु दूरीइ उच्च परिशुद्धता नापं थ्यंकेगु निंतिं दयेकूगु ख व थ्व जेट इन्जिनं न्ह्याकी। क्रुज मिसाइल यक्व प्लेटफर्मं प्रक्षेपण यायेछिं व प्रायः स्वयं निर्देशित जुइ। थ्व म्हो गतिइ (प्रायः सबसोनिक वा सुपरसोनिक) व पृथ्वीया सतहया लिक्क ब्वइ, गुकिलिं अप्व इन्धन खर्च जुइ तर थुकियात लुइकेत थाकुइ।
त्याक्तिकल
सम्पादनमिसाइलयात सतहं वायु, सतहं सतह, हवाइ वायु, वायु सतह, जहाज विरोधी व ट्यांक विरोधी लक्ष्यया आधारय् नं वर्गीकृत यायेफइ। [१]
| प्रणाली | संक्षिप्त | प्लेटफर्म पितब्वयेगु | लक्ष्य |
|---|---|---|---|
| जहाज विरोधी | AShM (एएसएचएम) | फय्/बं/लः | लः |
| ट्यांक विरोधी | ATGM (एटिजिएम) | फय् / बं | बं |
| फसं-फय् | AAM (एएएम) | फय् | फय् |
| फय्-निसें-सतह | ASM (एएसएम) | फय् | बं |
| सतहं फसय् | SAM (साम) | बं | फय् |
| सतह-निसें-सतह | SSM (एसएसएम) | बं | बं |
| भूउपग्रह विरोधी | ASAT (एएसएटी) | फय्/बं/लः | अन्तरिक्ष |
स्वयादिसँ
सम्पादन| विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Missiles |