गुप्तकालीन कला
गुप्त कलाया विकास भारतय् गुप्त साम्राज्यया शासनकालय् (२०० निसे ३२५ ईस्वीइ) जुल।[१] थ्व कालया वास्तुकृतिइ देगः निर्माणया ऐतिहासिक महत्त्व दु। यक्व ल्याखँलय् मूर्तित व देगःतयेगु निर्माणं आकार काःगु थ्व कलाया विकासय् थीथी मौलिक तत्व खनेदु गुकिया विशेषता थ्व दुकि थन अप्पाया थासय् लोहँ छ्यलातःगु दु। थ्व कालया वास्तुकलायात न्हेगु भागय् बायेछिं- लायेकु, आवासीय छेँ, गुफा, देगः, स्तूप, विहार व स्तम्भ।
चिनिया यात्री फाह्यान नं थःगु विवरणय् गुप्त जुजुतयेगु लायेकुया यक्व प्रशंसा याःगु दु। थ्व इया छेँय् यक्व क्वथा, दालान व क्यबः दु। कःसिइ वनेयात स्वहाने दै गुकियात सोपान धाइगु या। जःया निंतिं रोशनदान दयेकिगु या गुकियात वातायन धाइ। गुप्तकालय् ब्राह्मण धर्मया प्राचीनतम गुहा देगः निर्मित जुल। थ्व भिलसा(मध्यप्रदेश)या नापं उदयगिरिया गुंइ ला। थ्व गुफात चट्टानतयेत चाना दयेकातःगु ख। उदयगिरि अतिरिक्त अजन्ता, एलोरा, औरंगाबाद व बाघया छुं गुफात गुप्तकालीन ख। थ्व कालय् देगःया निर्माण तज्जागु चबूतरय जु। न्हापा देगःया छत समथल जुसां लिपा शिखरतयेगु निर्माण जुल। देगःय् सिंह मुख, पुष्पपत्र, गंगायमुनाया मूर्तित आदिया कारणं देगल़े अद्भुत आकर्षण दै।
गुप्तकालय् मूर्तिकलाया मू केन्द्र मथुरा, सारनाथ व पाटिलपुत्र ख। गुप्तकालीन मूर्तिकलाया विशेषता थ्व दु कि अबलेया मूर्तिइ भद्रता व शालीनता, सरलता, आध्यात्मिक भावतयेगु अभिव्यक्ति, अनुपातशीलता आदि गुण दु। थ्व कालय् भारतीय कलाकारतयेसं थःगु छ्गु विशिष्ट मौलिक व राष्ट्रीय शैलीया सृजन यात, गुकिलि मूर्तिया आकार गात, केशराशि, लाग्वारा, ख्वाःया बनावट, प्रभामण्डल, मुद्रा, स्वाभाविकता आदि तत्त्वतयेत ध्यानय् तया मूर्तिया निर्माण जुइ। थ्व भारतया राष्ट्रीय शैली जुयाच्वन। थ्व कालय् निर्मित बुद्ध-मूर्तिइ न्यागु मुद्रात दु- १. ध्यान मुद्रा २. भूमिस्पर्श मुद्रा ३. अभय मुद्रा ४. वरद मुद्रा ५. धर्मचक्र मुद्रा। गुप्तकाल भारतीय चित्रकलाया स्वर्ण युग ख। कालिदासया रचनाय् चित्रकलाया विषयय् यक्व प्रसंग दु। मेघदूतय् यक्ष-पत्नी द्वारा यक्षया भावगम्य किपाया उल्लेख दु।[२]
