मतङ्ग मुनि
मतङ्ग मुनि ५गु शदीया संगीतशास्त्री ख। वय्कलं बृहद्देशी धाःगु ग्रन्थ च्वयादिल। थ्व ग्रन्थं अबिलय्या मनुतेसं राग थुइधुंकूगु धका सीकेछिं। मनूतेसं थाइगु रागयात वय्कलं 'देशी राग' धका धयादिल व थन्यागु यक्व (वृहद्) देशी राग थुइकेत ‘वृहद्देशी’ ग्रन्थ च्वयादिल। मतंग ४ता वा ५ता सः स्वया म्हो सलं राग दइमखु धकाः च्वयादिम्ह न्हापांम्ह मनू ख।
वय्कःया ईलय् भारतीय संगीत वैदिक, ऋषिप्रोक्त व आगमपुराणं प्रवाहित जुयाच्वंगु व सामवेदीय परम्परा नाप स्वाःगु आचार्य भरतया शिष्य-प्रशिष्य परम्परा दयाच्वगुं खनेदु। तत्कालीन संगीतया शास्त्रीय व प्रायोगिक स्वरूपया सर्वांगीण विवेचन याइपिं आचार्यय् आचार्य मतङ्ग छम्ह प्रमुख ख। वय्कलं समकालीन परम्परातेगु तुलनात्मक विवेचनाय् संगीत-शास्त्रया सिद्धान्ततेगु बृहत चर्चा यानादिगु दु। जाति-गायन, गीति- गायन, वा राग-गायनयात नाट्यया थी-थी अंकय् थी-थी कथं छ्यलेमा धइगु वय्कःया विचाः ख।
मतंगया ईलय् प्रचलित प्रबन्धय् संस्कृत नापं तत्कालीन मेमेगु भासय् अन्य रचनातेगु वर्गीकरणं अबिलय्या संगीतज्ञतेगु लोकाभिमुख दृष्टि क्यनि।
आचार्य मतंगं नादया व्याख्या थःगु ग्रन्थ ‘वृहद्देशी'या ‘देशी-उत्पत्ति-प्रकरण'य् यानादिगु दु। वय्कलं च्वयादिगु दु कि नाद मदयेकः संगीत सृजन जुइमखु-
न नादेन बिना गीतं, न नादेन बिना स्वराः।
न नादेन बिना नृतं, तस्मान्नादात्मकं जगत्॥३