माली

गणतन्त्र माली (फ्रेञ्च भाषा: Rpublique du Mali, अंग्रेजी: Republic of Mali) पश्चिमी अफ्रिकाया छगू भूपरिवेष्ठित देय्‌ ख। थ्व देय्‌ अफ्रिका महादेशया ७गु दक्ले तःधंगु देय्‌ ख। मालीया सीमाय् उत्तरय् अल्जेरिया, पूर्वय् नाइजर, दक्षिणय् बुर्किना फासो व आइभोरी कोस्ट, दक्षिण पश्चिमय् गिनिया व पश्चिमय् सेनेगल व माउरीतानिया ला। उत्तरय् छगू सीधा हाकलं थुकिया सीमा दक्षिण सहारा तक्क थ्यं। दक्षिणय् थ्व देय्‌या आपालं मनुतेगु बसोबास दु व थुकिया सीमा नाइजर व सेनेगलय् ला। थ्व थासय् यक्व खुसि नं दु। फ्रान्सया सूडान उपनिवेशया भाग थ्व देय्‌ सन् १९५९इ माली गणराज्यया रुपय् स्वतन्त्र जुल्। थ्व देय्‌या राजधानी बमाको ख।

République du Mali
गणतन्त्र माली

[[Image:|110px|राष्ट्रीय चिं मालीयागु]] ध्वांय राष्ट्रीय चिं
म्ये: ले माली "Mali"
मालीयागु नक्सा
राजधानी	बमाको 12°39′N 8°0′W
तधंगु सहर	Bamako
औपचारिक भाय	फ्रेञ्च भाषा
सरकार	Semi-presidential republic
- President	Ibrahim Boubacar Keïta
- Prime Minister	Modibo Keita
Independence	from France
- Declared	September 22, 1960
क्षेत्रफल
- फुकं	{{{area}}} किमि² (24th)
	({{{areami²}}} वर्ग माइल)
- लयागु प्रतिशत (%)	1.6
जनसंख्या
- 2009 एस्टिमेटेड	13,010,000 (71st)
- जनघनत्व	{{{population_density}}}/किमि² (207th) ({{{population_densitymi²}}}/वर्ग माइल)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (पि पि पि)	2008 एस्टिमेट
- फुकं	$15.084 billion ([[List of countries by GDP (PPP)|]])
- प्रति छ्यं	$1,129 ([[List of countries by GDP (PPP) per capita|]])
मुद्रा	West African CFA franc (XOF)
ई क्षेत्र	GMT (UTC+0)
- वर्खा (DST)	not observed (UTC+0)
इन्टरनेट TLD	.ml
कलिंग कोड	+223

इतिहास

माली साम्राज्य(Mali Empire) पश्चिमी अफ्रिकाय् सन् १२३५ निसें १६४५ तक्क दयाच्वन। थनया मनुतेसं दयेकातःगु साम्राज्यय् घाना साम्राज्य (Ghana Empire), माली साम्राज्य व सोङ्घाइ साम्राज्य (Songhai Empire) ला। टिम्बक्टु (Timbuktu) थ्व साम्राज्यतेगु मू नगर ख। थ्व नगर सहारा मरुभूमिं जुइगु सकल बनेज्याया केन्द्र व धार्मिक केन्द्र नं ख।

थ्व थासय् फ्रान्सेलीतेगु प्रवेश सन् १८८०इ जुल व फ्रान्सेली उपनिवेश सेप्टेम्बर ८, सन् १८८०इ च्वेया सेनेगल (Upper Senegal)या रुपय् जूवन। लिपा अगस्ट १८, सन् १८९०इ थ्व थाय्‌या नां हिला फ्रान्सेली सुडान जूवन व केयिज (Kayes) थुकिया राजधानी जुल। अक्टोबर १०, सन् १८९९इ उपनिवेश भंग जुया ११गु दक्षिणी प्रान्त फ्रेञ्च गिनी, आइभोरी कोस्ट व दोहामबे जुवन। थुकिया निगु प्रान्त लिपा लिहां वल।

सन् १९०२इ उपनिवेशया भाग मजूगु जिल्ला सेनेगाम्बिया व नाइजर जूवन व लिपा सन् १९०४य् च्वेया सेनेगल व नाइजर जुल। थ्व धुंका पुलांगु नां हानं सन् १९२०इ पुनर्स्थापित जूवन।

फ्रेञ्च अपर भोल्टायात सन् १९३३इ क्वचायेके धुंका (थुकिया हानं सन् १९४७इ पलिस्था जुल) फ्रेञ्च सुडानं थुकिया छुं भूभाग हानं लितकाल।

अक्टोबर ४, सन् १९५८य् फ्रेञ्च संवैधानिक संसोधन धुंका फ्रेञ्च सुडान फ्रेञ्च कम्युनिटी (French Community)या सदस्य जुल व सन् १९५८या नोभेम्बर २५ खुनु थुकियात आन्तरिक स्वाधीनता दत। अप्रिल ४, सन् १९५९ खुनु फ्रेञ्च सुडानं सेनेगलनाप जाना माली गणराज्य (Mali Federation)या पलिस्था यात। अगस्ट २०, सन् २९६० खुनु सेनेगलं गणराज्य त्वते धुंका गणराज्य क्वचाल व सेप्टेम्बर २२ खुनु स्वतन्त्र गणतन्त्र मालीया पलिस्था जुल।

भूगोल

पश्चिमी अफ्रिकाया भूपरिवेष्ठित थ्व देय्‌ हलिमया २४गु दक्ले तःधंगु देय्‌ ख। थनया मौसम ताहान्वइगु व आद्र दु। थनया बुँ आपालं समथर जु व उत्तरी भागय् मरुभूमि ला। देय्‌या तःधंगु भाग दक्षिणी सहाराय् ला। थ्व थासय् पुइगु, धु दूगु हर्माटन हेज (harmattan haze) आपालं सुक्खा मौसमय् खने दु। अडरार देस इफोघास (Adrar des Ifoghas) उत्तर पूर्वी क्षेत्रय् ला गन यक्व चिधंगु वादी व ग्रेनाइटया गुं दु। थ्व देशय् यक्व प्राकृतिक सम्पदा दु दसु -लुँ, युरेनियम, फस्फोरस, काओलिनाइट, चि, चून आदिया खानी थ्व देशय् दु।

प्रशासनिक विभाजन

मालीयात ८गु क्षेत्र (régions) व छगू जिल्लाय् विभक्त यानातःगु दु । Each region has a governor. मालीया क्षेत्र तःधंगुलिं ४९ सरकल (cercle) दयेकातःगु दु, थ्व कथं मालीया सकल प्रशासनिक विभाग (arrondissement) २८८ दु। थ्व देय्‌या क्षेत्र थ्व कथं दु-

• गाओ क्षेत्र (Gao)
• केयिज क्षेत्र (Kayes)
• किडाल क्षेत्र (Kidal)
• कोउलिकोरो क्षेत्र (Koulikoro)
• मोपटी क्षेत्र (Mopti)
• सेगोउ क्षेत्र (Ségou)
• सिकास्सो क्षेत्र(Sikasso)
• टिम्बक्टु (Timbuktu)
• बमाको राजधानी जिल्ला

जनगणना

थ्व देय्‌या राष्ट्र भाषा फ्रेञ्च ख। थन यक्व अफ्रिकी भाषा नं छ्येलिगु या। थुकिलि मू भाषा बम्बारा ख। थ्व भाषा थ्व देय्‌या स्वापू भाषा ख गुकियात ८० जनतां ल्हायेफु। थ्व देय्‌या ९० प्रतिशत जनसंख्या मुस्मां ख। ५ प्रतिशत प्रकृतिपुजारी ख धाःसा ५ प्रतिशत ख्रिस्टी धर्मावलम्बी ख। थ्व देय्‌या मू जाति थ्व कथं दु-

• ५०% मांदे (बमबारा, मालनके)
• १७% पीवल (फूला, फूला नी)
• १२% भोल्टाइक
• ६% सोङ्गहइ
• १०% टूआरएग, मूर