म्हः पूजा

म्हः पूजा नेपाल संवत कथंया न्हू दँया न्हापांगु दिं कछलाथ्व पारू (कार्तिक शुक्लपक्ष प्रतिपदा) कुन्हु नेवाःतय्सँ हनिगु छगू नखः खः । थ्व नखः हिन्दु व बाैद्ध निथीलँ नेवाःतय्सँ थःम्हं थःतः पूजा याना भिंउसायँ व ताअायुया भिन्तुनेगु यार्इ । थुकिया लागि परिवारया दक्व जःपिं छथासं च्वना थःयात मण्डलस प्रतिविम्वित याना थःम्हँ हे थःतः पूजा यार्इ । थ्व नःखः हिन्दु व बाैद्ध निगु समुदायपिन्स नं श्रद्धापूर्वक हनिगु जुया थ्व नखः धार्मिक समन्वयया सुत्रया कथं नं थुइकेफु । म्हःपूजायाय् छेँ जःपिं मध्ये दक्वसिवे थकालिम्ह हामाजुँ पूजा न्ह्यथना थःम्हँ थःतः पूजा याकिइ । थःया प्रतिविम्व सार मण्डलस चित्रित याना थःम्हँ थःतः म्हँसिकेगु ज्ञानदर्शन ब्वलंका जीवन सुख अानन्दमय दयेकेगु व भिंउसाय्ँ व ताअायुको कामना यायेगु यार्इ । विदेशय् च्वना च्वँपिं नेपामिपिन्सँ नं थुगु म्हःपूजायात थःगु म्हसिकाया कथं हना वया च्वँगु दु ।

म्हःपूजा मण्डलको चित्र
हनिपिं	हिन्दु तथा बाैद्ध नेवार समुदाय
प्रकार	गो कन्या शंख भेरी दधि फल कुसुमं पावको दिपमाला तुष्टा सर्वार्थसिद्धि विमलसुमनसा मंगलं वो दिशन्तु ।। (मंगलाष्तव स्तोत्रको नवाै पंक्तिबाट उद्धरित)
महत्त्व	अात्म पूजा, अात्म दर्शन

.

पूजा विधि

म्हःपूजा हनेत न्हापां छेँया दक्वसिवे च्वय् या तँय् बुइगलय् वा अन्य चक्कंगु कोठाया बँय् पाेताय् लोहँया चुँ छ्यलाः छेँ जः पिनि म्हतिं छपाः छपाः मण्दः थायेगु यार्इ । थुकिइ तना क्वय् छपा च्वय् छपा याना निपा मण्दः द्यःया नितिं दयेकी । थ्व वाहेक जाःगु घः, हासा व तुफीया लागि नं मण्दः छपाः छपाः दयेकी । मण्दलय् थी थी उँनं छाया छाय् पिइ । मण्दःया न्ह्योने फलफूल, धूप, स्वाँ, जजँका अादि सामग्रीत तया छाय् पियेगु ज्याः यार्इ ।

दक्वफुक्क छेँजः पिं मुलपति छ्याना मण्दःया न्ह्योने झो छुर्इ । छेँया दक्वसिवे थकालीम्ह हामाजुं म्हापां सुर्द्योरूपी सुकुण्डायात पूजा यायेवँ द्क् मण्दःपूज्याइ । अनंलिपा सकसियां धाैसगँ वियेगु यार्इ । अनंलिपा ताहाकः जुइक दयेका तइगु खेलु इताः मण्दःया द्योने क्रस अाकार याना च्याकिइ । ख्यलु इता च्याना च्वँगु इलय् हे हाकनं मण्दः पूजा याना छेँया हामां ब्वया तःगु तःसि, मे मे गु फलफूल, जजंका, गोदावरी स्वाँ व मत छप्वाः ल्हातय् कयाः धलँ दपिं सकल छेँ जः पिन्त ह्लाति ह्लाति लःह्लार्इ । छेँ जः पिन्सं नं नुगः चकंका लःह्लागु वस्तुत भागियाना काइ । जजंका कोखाइ, स्वाँ छ्यने वा न्ह्य्पनय् छुइ ।

थ्व धुंका खेँ सगँ बिइ । खेँ सगँ बिइवले थ्वँ स्वको तक तना विइ । थथे स्वक्व तक थ्वँ तना विया च्वनिवले थ्वँ ख्वलाः बँय् दिके मज्यु । थथे सगँ कायेवले सगँ ब्युम्ह छेँया हामायात यथाश्रद्धा दक्षिणा विइ । पूजा विधि स्थान, क्षेत्र, समुदाय कथं थी थी कथं हना वयाच्वँगु खनेदु। च्वय् न्ह्यथनागु विधि चाहिं अधिकांश हनिगु विधि छ । ।

अष्टमंगलाकित म्हःपूजा मण्डल

मण्दःया भावार्थ

मण्दःया सामान्य अर्थ संस्कृतमा गोलाःगु छ । पूजा साधनाय् थ्व खँ ग्वः छ्यलिइवले थुकिइया अर्थ छुनं विषयया सार अर्थ वा समग्र स्वरूप धका थुइकिमाः। उकिं म्हःपूजा धलँ दनेवले मण्दःया अर्थ थःगु म्हः (थः) यागु सार अर्थ तथा यथार्थ स्वरूप जूवनि । म्हःया थी थी पक्षतय्त प्रतिकात्मक कथं दुथ्याका दथुर्इ मध्य विन्दुस थःयात तर्इ । मण्दःया बिविध अंग तथा पक्षयात क्वय् प्रस्तुत याना तःगु दु ।

पोताय् चुँया छ्यलिगुः म्हःपूजाया मण्दः पाेताय् चुँलिं च्वइ । पोताय् चुँ कायेगु मन्तधासा थुकिया पलेसा जाकि चुँ नं प्रयोग याः । चुँया ह्लातिकया बँय् च्वय्गु यार्इ अथवा थासा छ्यला मण्दः दयेकेगु याः। थथेे चुँ हे छ्यले माःगुया अर्थ खः, मण्दःपूजा सिधयेका थ्व मण्दः म्हुना छ्वय माःगु । थः छु खः ? धका चित्रय् च्वया थःगु दर्शन याये धुंका उकियात तुरून्त हे म्हुना छ्वयेमाः । गथे थुगु दयेकागु मण्दः थःम्हं दयेकागगु थःगु किचः खः अथेहे थः धका नालावया च्वनागु जि धयागु भावना, थःगु भाैतिक रूप (physical aspects) व चेतसिक (psychic aspects) निगुलिं पक्ष न्हायेकंय् दुने खने दइगु किचः समान खः धैगु यथार्थ दर्शनयात थुइकेया नितिं मण्दः पोताय् चुँलिं च्वय् माःगु खः । थाैं कन्हय् समय परिस्थिति अनुसार धातुया मण्डल दयेका उकि द्यःने भतिभति चुँ छ्यलाः नं म्हःपूजा यायेगु याना हःगु दु ।

अष्तदल पद्माकारः बाैद्धपरम्पराय् म्हःपूजा मण्डल च्याहः दुगु पलेस्वाँया अाकारं दयेकी । म्हः (थः) यात पलेस्वाँ स्वरूपय् प्रतिविम्वित याना ब्यक्तियाके दयेमाःगु अादर्श गुणयात क्यनाच्वँगु खः । गथे पलेस्वाँमां भ्यातनाले बुया वसां पलेस्वाँ उगु भ्यातनाः पाखेँ अलग्ग जुया च्वनी । उगु भ्यातनाः प्रति निर्लिप्त जुया च्वनी । अथेहे थुगु संसार रूपी भ्यातनाःपाखे थाहावनेफइगु अादर्श स्वभाव दक्व ब्यक्तिपिंके विद्यमान दु तर थुकियात म्हमस्युगु कारणं वा लाेमंगु कारणं झी संसाररूपी दलदलय् न्ह्याइपु तायेका च्वँगु व अनन्त दुःखया घःचाले चा चा हिलाच्वँगु खँ बोध यायेत थ्व मण्डलया अाकृति पद्माकार दयेकिगु खः । पद्मया मेगु अर्थ पवित्रता खः । राग द्वेष व मोह रूपी दलदलपाखेँ अलग्ग जुया काय, वाक् व चित्तपाखेँ जुइगु कर्मत शुद्ध तया तइगु अादर्श रूप 'जी' खः धैगु अनुभूति याकेत नं थुकथं प्रतिक छ्यगु खः ।

हिन्दु परम्पराय् छ्यलिगु षट्कोणाकार मण्डल

पलेस्वाँया च्याहःया अर्थ अष्टमंगल, अार्य अष्टाङ्गिक मार्ग खः ।

षट्कोणाकारः हिन्दुमतानुसार दयेकिगु मण्डलचाहिं षट्कोणाकार जुइ । शैव परम्पराया षट्कोणं प्रकृति र पुरूष वा शिव र शक्तिया एकत्वया स्वरूप हे थः जुया च्वँगु ज्ञानबोध याकेत्यँगु खः । [२][३]

मण्डलया दथुर्इ दयेकिगु संकेन्द्रित (Concentric) वृत .

अप्व धैथेँ प्रचलनय् मध्य विन्दु छचाखेरं च्यचाः संकेन्द्रित वृत दयेकी । थुपिं चाकलय् थी थी सामग्री तया छाय् पिर्इ । थुपिं प्यँगु चाकःया भावार्थ थुकथं दु ।

1. चिकं मण्दः - याकनं सुकेमजुइगु ताः र्इ तक ल्यना च्वनिगु तत्व, चेतन तत्व, नामस्कन्ध
2. अाखे (सियु जाकिया पूर्ण अन्न) - अखण्डता, पूर्णता
3. वा - पुनरावृति, पुनर्जन्म
4. ताय् - हेतु प्रत्येय, कार्य - कारणया उपज

गुम्हेगुम्हेसियां मण्दःया दथुइ खुचाः वृत च्वयेगु नं याः । थुपिं मध्ये दक्व सिवे दुनेया चाकःलय् चेतन तत्वया प्रतिकया कथं चिकँ मण्दः थाइ । अनंलिपा पञ्चतत्वको प्रतिक कथं कथंहँ अाखे, हाकुगु गो माय्, वा, हाकु मुस्या, ताय् या चाकः दयेकी ।

ख्यलुइता च्याकेगु

८ निसेँ १० इन्चि तक्क ताहकः जुइक कापः निला दयेकागःगु निपु ख्यलुइता मण्दःया जवय् पाखे तर्इ । मण्दः पूजा धुनेवं ख्यलुइता निखेँ नं च्याकिर्इ । थुपिं च्याःगु इतायात प्लस अाकार ज्याना मण्दःया द्यहने च्याकी । थःके सर्वाङ्गिण रूपं ज्ञानया दीपक प्रज्ज्वलित यायेगु हे थुकिया प्रतिक खः । ज्ञानया मत च्याकुगु तत्क्षणय् हे अज्ञान रूपी अन्धकार तना वनी । थः व जगतयागु यथार्थ छर्लङ्ग खनी ।

भ्वय्

अष्टमात्रिका मण्डल रूपी भोजको थाली

पूजाया दक्व विधि सिधयेका दक्व छेँ जः पिं झोलाक्क छथासं फयेतुना बाँलाक्क छाय् पियातःगु मण्दःया द्यहने हे भू दिका परम्पराकथं भ्वय् नर्इ । न्ह्याक्वहे बाँलाक्क छाय् पियातःगु जुसां नं भ्या भचा हे उकिया सुन्दरता प्रति भच्चा हे अाशक्त मजुसे, मण्दः स्यनि धका भतिजा हेे सुर्ता मकासे अष्टमात्रिकाया प्रतिक स्वरूप अाठ परिकार तया भ्वय् नर्इ । भ्वय् नये सिधयेका उगु मण्दः व भू चछिया लगि अनहे त्वता कन्हे कुन्हु तिनी बँ पुया सफा यार्इ ।