रसायनशास्त्र
रसायनशास्त्र (मिस्र kēme "केम" अर्थात् पृथ्वी) पदार्थ (व उर्जा)या संरचना, व्यवहार, स्वरूपनाप स्वापू दूगु विज्ञान ख। थ्व शास्त्रय् वस्तुया गुण व रासायनिक प्रतिक्रिया बिले वैगु परिवर्तनया नं सीकेज्या जुइ। थ्व छगू भौतिक विज्ञान ख गुकिलि थीथी परमाणु, अणु, मोलेक्युल, क्रिस्टल व वस्तु/पदार्थया धीतेगु अलग्ग तया वा नापं तया अध्ययन जुइ। थ्व विज्ञानय् ऊर्जा व एन्ट्रोफीया रसायनिक प्रक्रियाय् जुइगु सहजता(spontaneity)या सम्बन्धया अवधारणातेगु नं सीकेज्या जुइ। आधुनिक रसायन शास्त्र अल्केमीनं रासायनिक क्रान्ति (१७७३) धुंका विकसित जूगु ख।
रसायन विज्ञानयात पारम्परिक रूपय् पदार्थया प्रकार वा अध्ययनया पद्धतिया आधारय् बायेगु या। थुकिलि अकार्बनिक रसायन, अकार्बनिक पदार्थया अध्ययन, कार्बनिक रसायन कार्बनिक पदार्थया अध्ययन, जैव रसायन, जैविक प्राणीइ दैगु पदार्थतेगु अध्ययन, भौतिक रसायन विज्ञान, म्याक्रो, आणविक व उपआणविक स्तरय् रसायनिक व्यवस्थाया ऊर्जा सम्बन्धित सीकेज्या ; विश्लेषणात्मक रसायन विज्ञान, भौतिक नमूनातेत इमिगु रासायनिक संरचना व स्वरुप सीकेयात याइगु विश्लेषणात्मक विज्ञान आदि ला।रसायन शास्त्रय् आःया ईले यक्व विशिष्ट विषय न्ह्यथंगु दु, दसु न्युरोकेमिस्ट्री स्नायु व्यवस्थाया रसायनिक अध्ययन आदि।
सारांश
सम्पादनरसायन विज्ञान अणुया रसायनिक पदार्थवा उपपरमाण्विक कण: प्रोटोन, इलेक्ट्रोन व न्युट्रोनया स्वापू व इमिगु दथुइ जुइगु सम्पर्कया वैज्ञानिक अध्ययन ख।अणुतेगु गठबंधनं मोलेक्युल व क्रिस्टल देकी।रसायन विज्ञानयात आपालं "केन्द्रीय विज्ञान" धायेगु या छायेधाःसा थ्व विज्ञानं मेमेगु प्राकृतिक विज्ञान दसु खगोल विज्ञान, भौतिक विज्ञान, पदार्थ विज्ञान, जीव विज्ञान, भूविज्ञान आदियात स्वापू तैगु ज्या या।
रसायन विज्ञानया उत्पत्ति छुं प्रथा,दसु अल्केमी आदिं वःगु ख। थन्याःगु प्रथा हलिमया थीथी थासय् विशेषकर मध्य पूर्वय् यक्व सहस्राब्दीयौं निसें अभ्यास यानाच्वंगु खने दु।
झीसं साधारणतया छ्येलिगु वस्तुतेगु संरचना व झी साधारण रुपय् सम्पर्कय् वइगु वस्तुतेगु गुण इमिगु दुने दैगु रसायनिक वस्तुतेगु गुण व इमिगु दतुइ दैगु स्वापूया लिच्वः ख। दसुया कथं स्टिल नः स्वया कडा दु छाय्धाःसा स्टिलया अणु थःथः दथुइ स्वाना अप्व कठोर क्रिस्टलिय ल्याटिस देकी, सिं याकनं छ्वइ वा याकनं अक्सिडेसन जुइ छायेधाःसा थुकिलिं छगू निश्चित तापक्रम स्वया च्वे थमंतुं अक्सिजननाप रसायनिक प्रक्रिया यायेफु, चिनी व चि लखे ल्वाकज्याइ छायेधाःसा थुमिगु थःगु आणविक / आयोनिक गुण थन्याःगु दु कि परिवेश परिस्थितिइ भङ्ग हे सम्भव जुइ।
रसायन शास्त्रय् अध्ययन जुइगु परिवर्तन रसायनिक पदार्थतेगु दथुइ वा पदार्थ व उर्जाया दथुइ जुइगु अन्तरक्रियाया लिच्वः ख।पारम्परिक रसायन शास्त्रय् प्रयोगशालाय् पदार्थतेगु दथुइ प्रयोगशाला ग्लासवेर छ्येला जुइगु अन्तरक्रियाया अध्ययन जुइ।
रसायनिक प्रक्रियाय् छगू वा यक्व पदार्थ मेमेगु पदार्थय् परिवर्तन जुइगु प्रक्रिया ख। रसाननिक प्रक्रियायात छगू प्रतीकात्मक रासायनिक समीकरणया माध्यमं चित्रित यायेछिं।छगू रसायनिक समीकरणय् समीकरणयअ देपा व जवःय् दूगु अणुतेगु ल्याखँ आपालं समान जुइ।छगू पदार्थय् जुइफैगु रसायनिक प्रक्रिया व अन्याःगु रसायनिक प्रक्रियाय् जुइगु उर्जा परिवर्तनयात छुं आधारभूत नियमतेसं निर्धारित याइ। थन्याःगु नियमतेत रसायनिक नियम धाइ।
ऊर्जा व इन्ट्रपीया विचा करिब सकल रसायनिक सीकेज्याय् न्ह्याबिलें महत्वपूर्ण जु। रसायनिक पदार्थतेत इमिगु स्वरुप, फेज व रसायनिक संरचनाया आधारय् वर्गीकृत यायेगु या। रसायनिक पदार्थतेत रसायनिक विश्लेषणया उपकरण छ्येला दसु स्पेक्ट्रोस्कोपी व क्रोम्याटोग्राफी छ्येला विश्लेषण यायेछिं।
रसायन शास्त्रयात विज्ञानया पाठ्यक्रमया रुपय् माध्यमिक व उच्च माध्यमिक विद्यालय व प्रारम्भिक कलेज स्तरय् अभिन्न अङ्गया रुपय् ब्वंकिगु या। थ्व स्तरय् थुकियात आपालं "सामान्य रसायन शास्त्र"या रुपय् ब्वंकिगु या गुकिलि विविध मूलभूत अवधारणातेगु म्हसीका यायेगु जुइ। थुकिलिं छम्ह छात्रयात थ्व विषयय् उपयोगी कौशल व उपकरणतेगु ज्ञान बीगु जुइ गुकिया आधारय् छम्ह विद्यार्थीं विशिष्टिकृत विज्ञानया सीकेज्या व रसायन शास्त्रया थीथी उपशाखाया अध्ययन यायेफै। रसायनिक अनुसन्धान याइपिं वैज्ञानिक,तेत केमिस्ट धाइ। अधिकांश केमिस्ट छगू या अप्व उपशाखाया विशेषज्ञ जुइ।
स्वयादिसँ
सम्पादनलिधंसा
सम्पादन
ब्वनादिसँ
सम्पादननांजाःगु सफू
सम्पादन- Atkins, P.W. Galileo's Finger (Oxford University Press) ISBN 0-19-860941-8
- Atkins, P.W. Atkins' Molecules (Cambridge University Press) ISBN 0-521-82397-8
- Stwertka, A. A Guide to the Elements (Oxford University Press) ISBN 0-19-515027-9
प्रारम्भिक स्नातक सफू
सम्पादन- Atkins, P.W., Overton, T., Rourke, J., Weller, M. and Armstrong, F. Shriver and Atkins inorganic chemistry (4th edition) 2006 (Oxford University Press) ISBN 0-19-926463-5
- Chang, Raymond. Chemistry 6th ed. Boston: James M. Smith, 1998. ISBN 0-07-115221-0.
- (2001) Organic Chemistry, 1st, Oxford University Press.
- Voet and Voet Biochemistry (Wiley) ISBN 0-471-58651-X
विशिष्टिकृत स्नातक, स्नातकोत्तर सफू
सम्पादन- Atkins, P.W. Physical Chemistry (Oxford University Press) ISBN 0-19-879285-9
- Atkins, P.W. et al. Molecular Quantum Mechanics (Oxford University Press)
- McWeeny, R. Coulson's Valence (Oxford Science Publications) ISBN 0-19-855144-4
- Pauling, L. The Nature of the chemical bond (Cornell University Press) ISBN 0-8014-0333-2
- Pauling, L., and Wilson, E. B. Introduction to Quantum Mechanics with Applications to Chemistry (Dover Publications) ISBN 0-486-64871-0
- Smart and Moore Solid State Chemistry: An Introduction (Chapman and Hall) ISBN 0-412-40040-5
- Stephenson, G. Mathematical Methods for Science Students (Longman) ISBN 0-582-44416-
पिनेया स्वापू
सम्पादन
खंग्वसफू अर्थ विकिस्नरीय्
सफू विकिसफूय्
धापू विकिधापूय्
श्रोत च्वसु विकिश्रोतय्
किपा व मध्यक विकिमंकाय्
बुखं विकिबुखंय्
सीकिगु श्रोत विकिभर्सिटीय्
| विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Chemistry |