अमोघपाश लोकेश्वर

अमोघपाश लोकेश्वर बुद्ध धर्मया महायान परम्पराय् अतिकं श्रद्धां पूजा यानातम्ह देवता खः । बुद्धज्ञान ब्वलंकेया लागि बोधिचर्या अभ्यास याइपिनिगु निम्ति वसपाेलया ज्ञान थुइकेगु व वसपोलया ध्यान यायेगु याना च्वनी । श्री अवलोकितेश्वर या ३६० गु रुप मध्ये छगु रुप श्री अमोधपाश लोकेश्वरया खः । वसपोलया प्रसिद्धि नेपालय् जक मजुसे महायान बौद्ध परम्परा प्रसार जूगु दक्व देशय् उत्तिकं हे दु । जाभा, चीन, जापान आदि देशय् पुलाँगु मूर्ति त दया च्वँगु दु। नेपालय् वसपोलया अष्टमी व्रत धलं दनेगु, ध्यान यायेगु चलन दु । अथेहे वसपोलया रुप व गुणया वर्णन याना तःगु ‘धन्यधाय लोकेश्वर..’ धाःगु नेपाल भाषा स्तोत्र (तुतः) वा भजन म्ये आपालं लोकंह्वाः ।

‘अमोघपाश लोकेश्वर’ या शाब्दिक अर्थ

संस्कृत भाषां ‘अमोघ’ धयागु गुवलेंहे असफल जुइ मखुगु, निशाना चुके जुइमखुगु व ‘पाश’ धयागु खिप खः । थुकथं ‘अमोघपाश लोकेश्वर’ या शाब्दिक अर्थ – गुवलेहे निशाना चुकेजुइ मखुगु पाश (खिप) धारण याना विज्याम्ह लोकया इश्वर खः । दुःखया सागरय् दुना च्वँपिं प्राणिपिन्त मुक्तिया लय् थ्यंकेया अचुक उपाय ज्वना विज्याःगुया प्रतिक कथं अमोघपाश वसपोलं ज्वना विज्यानाच्वँगु ख ।

अष्टमी व्रत धलं दनेगु

नेपालय् वसपोलया पूजा भाव व ज्ञान थुइकेका लागि अष्टमी व्रत वा उपोषध व्रत धलं दनेगु चलन तसकं प्रख्यात जु । अष्टमी पतिकं, मखुसा मुखष्टमी छन्हुजक जुसां बहाः बहिः वा छेँ वा झिंनिगु तीर्थ वा अष्टवैतराग वा प्यंग थूर वा च्याम्ह करुणामयया थासय् वना ब्रत दँ वनेगु चलन दु । थुगु व्रत दनिवले बुद्ध धर्म संघ मण्डल व गुरुमण्डलया धलं दने धुका श्री अमोघपाश लोकेश्वर मण्डलया धलं दनी । व्रतया क्रमय् त्रिशरणगमन याई, धारणी पाठयाई, श्री अमोघपाश लोकेश्वरया ध्यान याई, बुद्ध धर्म संघ मंण्डल पूजा याई, दशांकुशल कर्म तोतेगु उपदेश न्यनी, चतुब्रह्म विहार (मैत्री, करुणा, मुदिता, उपेक्षा) या ध्यान याई, अष्टशील ग्रहणयाइ व उगु दिन पुला मवंलते अष्टशील पालन याना च्वनी । आर्य गुणकारण्डब्युह सुत्रय्ज्ञण् थी थी तरिकां च्वनीगु उपोषथ ब्रतया विषय उल्लेख याना  व्रतया महिमा कना तःगु दु । लच्छितकया मासोपवास (माःअप्सँ) वा न्यान्हु तक उपवास च्वनेगु, तछो छगः जक नया च्वनेगु, पञ्चगब्य जक नया च्वनेगु, फल जक नया च्वनेगु, धौ दुरु जक नया च्वनेगु आदि प्रकारया व्रत दना प्राप्त जूगु पुण्यं सम्येकसम्वोधि तक लाभ याये फइ धका उक्त ग्रन्थस उल्लेखयाना तःगु दु ।

उत्पति कथाः अमोघपाश हृदय नाम धारणी सुत्रसज्ञज्ञ उल्लेख जुकथं, गुइछगु कल्प न्ह्यो लोकेश्वराज तथागत पाखेँ अवलोकितेश्वर बोधिसत्वं थुगु धारणी ग्रहण याःगु ख । उवले निसेंहे वसपोलं थुगु धारणीया प्रयोग याना अनगिन्ति जगतप्राणि पिनिगु उद्धार याना विज्यायेत थुगु रुप कया विज्यागुलि वसपोल अवलोकितेश्वर करुणामयया थुगु रुपया नाँ अमोघपाश लोकेश्वर जूवंगु ख ।

लोकेश्वरया रुपया वर्णनः अमोघपाश पूजाविधि स वसपोलयागु रुपया वर्णन थुकथं यानातगु दु ।

शुद्धंकुण्ड तुषारभा सदृशं पद्मेवरे संस्थितम् ।।

सर्वज्ञ विद्धान मा भयवरं श्रीपाश जापोत्तमम् ।।

वामेनापि कमण्डलु च कमलं दण्डोत्तमं पुस्तकं ।।

वन्देहं परमेश्वरंतु शिरसा लोकानुकम्पामयम् ।।

अर्थ – पलेस्वाँलय् दना विज्याम्ह, द्वाफोस्वाँ थें तुइसे निर्मल शुद्धम्ह, दक्व विधानया ज्ञान थुम्ह, जवपाखेया प्यका ल्हातिं अभयदान विया, पाश ज्वना, जपमाला ज्वना, वरदान विया च्वँम्ह, खवपाखेया प्यका ल्हातीं कमण्डलु, पलेस्वाँ, त्रिदण्ड व प्रज्ञापारमिता सपूm ज्वना विज्याना च्वँम्ह वसपोलयात शिर क्वछुना भक्तिभाव पूर्वक प्रणाम यानाच्वना ।

हाकनं वसपोल गेरु वस्त्र पुनातम्ह, शिरय् अमिताभ तथागत धारण याना च्वँम्ह ख ।  प्राणिपिनिगु दुःखस महाकरुणा तइम्ह धैगु प्रतिक कथं वसपोलं चल्लाया छ्यंगु धारण याना तःगु दु ।  हाकनं वसपोलया ध्यान यायेवले वसपोल यँ विजाक्षरं उत्पति जूगु सहस्रदल पद्मया दथुई ह्रिं विजाक्षरं शंख थे तुयुगु वर्णम्ह श्री अमोघपाश लोकेश्वरया रुप उत्पति जूगु लुमंका षडक्षरी मन्त्र जप याइ ।

लोकश्वरया जवं खवं बिज्यानाच्वँपिं निम्ह देवीपिंः अमोघपाश लोकेश्वरया जवं खवं निम्ह वाँउगु वर्णम्ह श्री आर्यतारा देवी व म्हासुगु वर्णम्ह श्री भृकुटी तारा देवी प्रतिष्ठापन याना तःगु दु । जगत प्राणिपिनिगु दुःख खना नुगः मछींका आर्यावलोकेतिश्वरया मिखाँ निफुति ख्ववि कुतुँ वल । थ्वहे निफुति ख्वविं उत्पति जूपिं निम्ह देवीपिं हे आर्य तारा व भृकुटी तारा ख । थुकियागु हे प्रतिक कथं थुपिं देवी पिं न्ह्यावलेँ नं अवलोकितेश्वरया जवं खवं प्रतिष्ठापन याना तइगु ख । आर्यावलोकितेश्वरया जगत कल्याण यायेगु प्रतिज्ञायात पुवंकेगु ज्याय् सदां तीवः विइगु प्रण यानाविज्याइपिं थ्वसपोल देवीपिंत नं बौद्ध संस्कृतिइ महत्वपूर्ण स्थान विया पूजा यानातःगु दु ।

आर्यतारा देवीः थ्वसपोल देवीं वाँउगु वर्ण जुया खवगु ल्हातिं पलेस्वाँ ज्वना विज्याम्ह व जवगु ल्हातिं  अभय मुद्रा ज्याना विज्याम्ह ख । सम्पूर्ण प्राणिपिनिगु दुःख भय हरण याना सुख ऐश्वर्य विइगु अधिष्ठान यानाविज्याःम्ह थ्वसपोल आर्यतारा अमोघसिद्धि तथागतया शक्ति व विश्वपाणि बोधिसत्वया माता ख ।