हिपोक्रेतिज्‌या ग्रन्थ

हिप्पोक्रेतसया ग्रन्थ (लातिन: Corpus Hippocraticum) प्राचीन ग्रीसय् प्राचीन ग्रीकया आयोनिक भाषिकाय् च्वयातःगु करिब ७०पू ग्रन्थतेगु मंका ख। थ्व दक्वं ग्रन्थ हिप्पोक्रेतसं हे च्वःगु खः कि मखु धैगु विषयय् छुं ठोस लिच्वः मलूनि, तर थ्व ग्रन्थत सम्भवतः वय्‌कःया विद्यार्थी व अनुयायीतेसं दयेकूगु जुइमा धैगु विश्वास दु। थ्व ग्रन्थय् दयाच्वंगु थीथी विषय, च्वयेगु पहः व लुयावःगु दयेकूगु तिथिया आधारय् विज्ञतेसं थ्व ग्रन्थत छम्ह जक्क मनूं च्वयातःगु मखु धैगु बिचा दयेकातःगु दु(Ermerinsया कथं थ्व ग्रन्थय् १९म्ह च्वमितेसं च्वःगु दु। थ्व ग्रन्थयात प्राचीन कालय् हिप्पोक्रेतसयात देछाना तल, व थुकिया शिक्षायात वय्‌कःया सिद्धान्तया रुपय् पालन यानातल; अतः, थ्व ग्रन्थ वय्‌कःया नामं नांजाल। थ्व ग्रन्थ कोसया सफूधूकुया ल्यनाच्वंगु ग्रन्थ वा ३ शदी इपूस अलेक्जेन्द्रियाय् संयोजित ग्रन्थ नं जूगु जुइफु।

१२गु शदीया बैजन्टाइन सपथया पाण्डुलिपि क्रसया आकारय्।

हिप्पोक्रेतस कर्पस (ग्रन्थ)य् पाठ्यसफू, लेक्चर (उपदेश), मालेज्या, थी-थी चिकित्साया विषयय् टीका व दार्शनिक च्वखँ क्रमहीन रुपय् संग्रहीत दु। थ्व ग्रन्थ विशेषज्ञ निसें साधारण मनूतक्क, थीथी स्रोता व दर्शकतेगु निंतिं दयेकातःगु दु। नापं, थाय्‌थासय् थ्व ग्रन्थ प्रतिवादी रुपय् च्वयातःगु दु व थ्व ग्रन्थय् थाय्‌थासय् छगू हे विषयय् अन्तरविरोध नं दयाच्वंगु दु। थ्व ग्रन्थया उल्लेखनीय भागय् हिप्पोक्रेतिक सपथ; प्राग्ज्ञानया सफू (The Book of Prognostics); On Regimen in Acute Diseases; Aphorisms; On Airs, Waters and Places; Instruments of Reduction; On The Sacred Disease; आदि ला।

हिप्पोक्रेतसया सपथ

हिप्पोक्रेतसया सपथ वा हिप्पोक्रेतिक सपथ चिकित्सा ख्यलय् आचारनीतिया छगू प्रारम्भिक दस्ताबेज ख। थ्व सपथया श्रेय हिप्पोक्रेतसयात बीइगु या। सम्भवतः, थ्व सपथ हिप्पोक्रेतसया ग्रन्थया दकलय् नांजाःगु दस्ताबेज ख। वर्तमानय् थ्व सपथ थुकिया वास्तविक रुपय् मकाइगु जुसां थ्व सपथया आधारय् बुयावःगु समान सपथ व नियमतेसं चिकित्साय ख्यलय् बांलाःगु अभ्यास व नैतिकताया जग दयेकूगु दु। थ्व सपथया अंश वा थ्व सपथ थें न्यागु सपथ चिकित्सा शास्त्रया दिक्षान्तय् विद्यार्थीतेसं कायेगु या।

ग्रन्थया अंतर्वस्तु

Magni Hippocratis medicorum omnium facile principis, opera omnia quae extant, 1657

थ्व ग्रन्थय् क्वय् बियातःगु विषयय् च्वयातःगु दु-

केस हिस्त्रि (ल्वमिया ल्वय्‌या इतिहास व वर्णन)

थ्व ग्रन्थया छगू महत्त्वपूर्ण खण्डय् चिकित्साया झकाः(Case histories) दु। Epidemics(महामारी) खण्डया सफू १ व ३स करिब पीनिगु थन्यागु हिस्त्रि संग्रहीत दु, गुकिलि करिब ६०% वा २५गु केसय् ल्वमि ल्वचं कया मदया वन। ग्रन्थय् वर्णन यानातःगु सकल थें हे ल्वय् स्थानीय ल्वय् (दसु: सेखं, निमोनिया आदि) जूगु खनेदु।

सैद्धान्तिक व पद्धतीय प्रतिविम्ब

थ्व ग्रन्थया थाय्‌थासय् प्राचीन चिकित्सकं ल्वय्‌या सिद्धान्त दयेकूगु पाठ दयाच्वंगु दु। थन्यागु सैद्धानिक मन्थनय् थाय्‌थासय् चिकित्सकत, ल्वय्‌या तर्कसंगत दायग्नोसिस व निदानया लंपूइ वया पनाच्वनिगु पद्धतीय कठिनतानाप संघर्ष यानाच्वंगु चित्रण खनेछिं। थुकिया बारेय् लिपाया विद्वान्‌तेसं थथे च्वयातःगु दु: "One of the great merits of the physicians of the Hippocratic Corpus is that they are not content to practice medicine and to commit their experience to writing, but that they have reflected on their own activity". (कच्चा भाय्‌हिला: हिप्पोक्रेतिक ग्रन्थ च्वःपिं चिकित्सकतेगु छगू तःधंगु योगदान थ्व खः कि वय्‌कःपिं चिकित्सा अभ्यासं व थःगु अनुभव च्वयेगुलिं जक्क सन्तुष्ट मजुसें थःगु ज्याया प्रतिविम्ब नं क्यनादिल।)

कारण (तर्क) व अनुभव

थ्व ग्रन्थ च्वयेगु पहः अनुभाविक निसें तार्किक (सुकरातकाल स्वया न्ह्यःया भौतिक सिद्धान्तया पहः वःगु तार्किक) तक्क थ्यं। अथे जुसां थ्व ग्रन्थया अधिकांश थासय् थ्व निता हे प्रवृत्ति नापं वंगु खनेदु। थुकिया बारेय् विज्ञतेसं च्वयातःगु दु: "The close association between knowledge and experience is characteristic of the Hippocratics," despite "the Platonic attempt to drive a wedge between the two". (प्लातोवादी चिन्तनय् ज्ञान व अनुभवयात बायेगु कुतः याइगु जुसां ज्ञान व अनुभवया क्वातुगु स्वापू हिप्पोक्रेतस ग्रन्थया लक्षण ख।)

"प्राचीन चिकित्साय्" वा On Ancient Medicineया च्वमिं सफूलि छकलं हे "सकल ल्वय्‌या छगू हे कारण" धाइगु मान्यता तइपिंत खण्डन याःगु खनेदु। ("having laid down as a hypothesis for their account hot or cold or wet or dry or anything else they want") थ्व मान्यतायात खण्डन यायेबिलय् च्वमिं नसाया ज्ञानेन्द्रियय् प्रभावया अनुभव छ्यला छगू अटकलबाजीइ आधारित विश्वासयात प्रतिकार यानादिगु दु। प्राचीन ग्रीसया अनुभववादी चिकित्सकतेसं थ्व विचायात थ्व हे अनुभवीय कारणं याना मानेयात। अथे जुसां, अनुभववादय् जक्क जुइपिं चिकित्सक स्वया पृथक थ्व सफूया च्वमिं चिकित्सकया ज्ञान अनुभवय् जक्क आधारित जुइ धका दावा यानादिगु मदु। थुकिया उल्ता, च्वमिं प्रत्यक्ष रुपं खने मदइगु मनूया संघटक (दसु:मनूया आन्तरिक अंग व ल्वमिया ह्युमरया अवस्था)या बारेय् वृहद् ज्ञान दयेमा धका च्वयादिगु दु ("unlike the Empiricists, the author does not claim that the doctor's knowledge is limited to what can be observed by the senses. On the contrary, he requires the doctor to have quite extensive knowledge of aspects of the human constitution that cannot be observed directly, such as the state of the patient's humors and internal organs".)

स्वयादिसँ

• हिप्पोक्रेतस