साइरस द्वितीय
फारसया साइरस द्वितीय वा कुरुस ( पुलांगु फारसी लिपिइ: 𐎤𐎢𐎽𐎢𐏁 Kūruš ; c. ६००–५३० ईसापूर्व) वा साइरस महानया नामं म्हसीकिम्ह अकिमनिद साम्राज्यया पलिस्थामि ख। पर्सिसयाम्ह वय्कलं मेडियन साम्राज्ययात बुकाः व प्राचीन निकट पूर्वया न्हापाया सकल सभ्य राज्यतयेत थःगु अधीनय् आत्मसात याना अकिमनिद राजवंशयात सत्ताय् हयादिल। वय्कलं थःगु राज्यया तःधंगु विस्तार यानादिल व अन्ततः पश्चिम एसियाया अप्व भाग व मध्य एसियाया यक्व भाग त्याकादिल। थ्व नापं वय्कलं अबिलेया समयया मानव इतिहासया दकलय् तःधंगु राज्य दयेकादील। अकिमनिद साम्राज्यया दकलय् तःधंगु भूभाग सम्राट दारियस द ग्रेटया अधीनय् थ्यन, गुकिया शासन पश्चिमय् बाल्कन(पूर्वी बुल्गेरिया – पेयोनिया व थ्रेस – म्यासेडोनिया) व दक्षिणपूर्वी युरोपया भाग निसें पूर्वय् सिन्धु स्वनिगः तक्क थ्यन।
| साइरस द्वितीय | |
|---|---|
 | |
| King of Kings of the Achaemenid Empire | |
| Reign | 550–530 BC |
| Predecessor | Empire established |
| Successor | Cambyses II |
| King of Persia | |
| Reign | 559–530 BC |
| Predecessor | Cambyses I |
| Successor | Cambyses II |
| King of Media | |
| Reign | 549–530 BC |
| Predecessor | Astyages |
| Successor | Cambyses II |
| King of Lydia | |
| Reign | 547–530 BC |
| Predecessor | Croesus |
| Successor | Cambyses II |
| King of Babylon | |
| Reign | 539–530 BC |
| Predecessor | Nabonidus |
| Successor | Cambyses II |
| Born | c. 600 BC[१] Anshan, Persis (present-day Fars Province, Iran) |
| Died | 4 December 530 BC[२] (aged 70) Pasargadae, Persis |
| Burial | |
| Consort | Cassandane |
| Issue |
|
| House | Teispid |
| Father | Cambyses I of Anshan |
| Mother | Mandane of Media |
मेडियन साम्राज्य त्याकेधुंका साइरसं लिडिया व अन्ततः नव-बेबिलोनियन साम्राज्य त्याकेत अकिमनिदतेगु नेतृत्व यानादिल। वय्कलं मध्य एसियाय् छगू अभियानया नं नेतृत्व यानादिल, गुकिया लिच्वः कथं तःधंगु सैन्य अभियान जुल गुकियात "अपवाद मदयेक हरेक राष्ट्रयात अधीनय् हःगु" (brought into subjection every nation without exception) धकाः वर्णन यानातःगु दु। साइरस ईसापूर्व ५३० डिसेम्बरय् सिर दरियाया नापंया छगू फिरन्ते पूर्वी इरानी आदिवासी संघ मासागेते (Massagetae) नापया युद्धय् मदूगु धाःगु विश्वास दु। तर एथेन्सया जेनोफोनं साइरस ल्वाना मसीगु व पासरगेद नगर(अकिमनिदतेगु राजधानी)य् लिहां वःगु दाबी यानातःगु दु। वय्कःया उत्तराधिकारी वय्कःया काय् क्याम्बिसेस द्वितीय जुल। क्याम्बिसेसं थःगु चिहाकःगु शासनया इलय् उत्तरी अफ्रिकाय् जूगु अभियानं मिस्र, न्युबिया व साइरेनाइका त्याकल।
ग्रीकतेसं वय्कःयात साइरस द एल्डर ( ग्रीक भासय्: Κῦρος ὁ Πρεσβύτερος Kŷros ho Presbýteros) या नामं म्हसीकिगु या। साइरस विशेष यानाः समकालीन विद्वानतय् दथुइ नांजाः। वय्कलं त्याकूगु भूमिइ सकल मनूतय्गु तजिलजि व धर्मयात सम्मान यायेगु बानी नीति तयादीगुलिं वय्कःयात हलिंया छम्ह उदार सम्राटया कथं म्हसीकिगु या। वय्कःया प्रभावय् पासरगेदय् केन्द्रीय प्रशासनया प्रणाली विकास जुल गुकिलिं शासक व प्रजा निगुलिंया फाइदाया निंतिं ग्वहालि यात। फारसीतेसं बेबिलोन त्याकेधुंका साइरसं छगू पुनर्स्थापनाया आदेश जारी यासें यहूदी जनतायात जुदा राज्यय् लिहां वनेगु अधिकार व प्रोत्साहन बियादिल। थ्व नापं यहुदीतेगु इतिहासया बेबिलोनया बन्दक काल आधिकारिक रुपं क्वचाल। वय्कःया उल्लेख यहुदीतेगु हिब्रूइ च्वयातःगु तनख ग्रन्थय् यानातःगु दु। वय्कलं यहुदीतेत जायनय् लिहांवनेगु ज्या सहज दयेकादिल। थथे यहूदीतेत इजरायलय् लिहां वनेत अपुइकेत वय्कलं येहुद मेदिनाता धाःगु प्रान्त स्थापना यानादिल। नापं, लिपा वय्कलं बेबिलोनियनतेसं जेरुसालेमय् आक्रमण यासें थुंगु यहुदीतेगु जेरुसालेमया देगः पुनःनिर्माण यानादिल। थथे यहुदीतेत ग्वहालि याःगुलिं वय्कःयात यहुदी व क्रिस्चियनतेसं दयःया मसीहाया रुपय् इसिहाया सफूया अध्याय ४५:१य् हनातःगु दु। इमिसं थथे मसीहा धकाः हनातःम्ह वय्कः हे जक छम्ह गैर-यहूदी व्यक्तित्व खः।
थथे पूर्वी हलिं व पश्चिमी हलिं निगुलिंया परम्पराय् वय्कःयागु प्रभाव दत। नापं, मानव अधिकार, राजनीति, व सैन्य रणनीतिइ नं वय्कःयागु उपलब्धिया निंतिं वय्कः नांजाः। प्राचीन हलिमय् अकिमनिद साम्राज्यया प्रतिष्ठा अन्ततः एथेन्स तक्क पश्चिमय् थ्यनि , गन उच्च वर्गीय ग्रीकतेसं शासक फारसी वर्गया संस्कृतिया पक्षयात थःगु हे कथं नालाकाल। न्हापांगु फारसी साम्राज्यया संस्थापकया रुपय् साइरसं इरानी राष्ट्रया राष्ट्रिय पहिचान परिभाषित यायेत महत्वपूर्ण भूमिका म्हितादिल। अकिमनिद साम्राज्यं जोरोस्ट्रियन धर्मया आदर्शयात चीन तकया पूर्वय् न्यंकेगु ज्याय् महत्वपूर्ण भूमिका म्हितल। वय्कःयात इरानय् छम्ह राष्ट्रिय व्यक्तित्वया कथं म्हसीकेगु या। पासरगेदइ च्वंगु साइरसया समाधिइ इरान देय्या द्वलंद्व नागरिकतेसं श्रद्धाया थाय् कथं कायेगु या।
स्वयादिसँ
सम्पादनलिधंसा
सम्पादन- ↑ (1985) Ilya Gershevitch The Cambridge History of Iran: The Median and Achaemenian periods. Cambridge University Press, 404.
- ↑ Dandamayev 1993, pp. 516-521.
- ↑ Dandamayev 1993, pp. 516–521.