बेङ्गलूरु
बंगलूरु भारतया कर्नाटक राज्यया बंगलूरु जिल्लाया कर्पोरेसनाधीन क्षेत्र ख। थ्व नगरयात भारतया केबः नगर व छगू ईले पेन्सनरतयेगु स्वर्ग धका नं म्हसीकिगु या। [१] देक्कन पठारय् अवस्थित थ्व थाय् कर्नाटक राज्यया उत्तरपूर्वी क्षेत्रय् ला। थ्व नगर भारतया दकले अप्व जनसंख्या दूगु नगरय् छगू ख। [२] नापं, थ्व नगर भारतया ५गु दकले अप्व जनसंख्या दूगु नगर नं ख। ग्लोबलाइजेसन एन्द वर्ल्द सितिज स्तदि ग्रुप एन्द नेतवर्क (Globalization and World Cities Study Group and Network) कथं सन् २००९इ थ्व नगर दालास, मायामी, बोस्तन, कुवेत सिटी, लिमा, ब्रासिलिया व म्युनिकनापं छगू बिटा हलिम नगर नं ख। [३]
| बेङ्गलूरु (ಬೆಂಗಳೂರು) | |
| — नगर — | |
| निर्देशाङ्क | |
| देय् | भारत |
| राज्य | कर्नाटक |
| जिल्ला | बंगलूरु |
| जनसङ्ख्या | ४,२९२,२२३ (2001[update]) |
| ई लागा | IST (UTC+05:30) |
| विस्तार • जाः |
• 914 metres (2,999 ft) |
थौंकन्हे छगू तःधंगु नगरया कथं थ्व नगरय् भारतया यक्व नांजाःगु कलेज व रिसर्च इन्स्टिच्युट अवस्थित दु। थ्व नगरय् यक्व पब्लिक सेक्टरया हेभी इन्डस्ट्री, सफ्टवेयर कम्पनी, एरोस्पेस, टेलेकम्युनिकेसन व दिफेन्स उद्योग नं ला। थ्व नगरय् जूगु सूचना प्रविधिया विकासं याना थ्व नगर भारतया दकले तःधंगु सूचना प्रविधि निर्यातक नगर जूगु दु। अथे जूगुलिं, थ्व नगरयात भारतया सिलिकन भ्याली नं धाइ। [४][५] [६] कन्न्डिगातयेगु बाहुल्यता दूगु थ्व नगरया जनसंख्याय् विविधया अप्वया वःगु दु। थ्व नगर भारतया सांस्कृतिक, आर्थिक केन्द्रया नापं दकले याकनं विकास जुयाच्वंगु नगर नं ख।[७]
इतिहास
सम्पादनपलिस्था
सम्पादनबङ्गलूरु नगरया पलिस्था विजयनगर साम्राज्यया छम्ह सामन्त केम्पेगौडां यानादीगु ख। बंगलूरु दूगु थाय् दक्षिण भारतया केन्द्रय् ला। केम्पेगौडां थ्व थासय् नगर दयेकेत विजयनगर साम्राज्यनाप सहलह याःगु व ग्वहालिया रुपय् विजयनगर साम्राज्यं वय्कःयात विजयनगर साम्राज्यं छुं होबलि (प्रशासनिक इकाइ) नगर निर्माणया निंतिं ब्युगु खं इतिहासय् च्वयातःगु दु। वय्कःयात ब्युगु होबलि थ्व कथं दु-
१. कसबा हळॆ बॆंगळूरु
२. वर्तूरु होबळि
३. यलहंकनाडु
४. बेगूरु होबळि
५. हलसूरु होबळि
६. तॆंगर (कॆंगेरि) होबळि
७. तलघट्टपुर होबळि
८. जिगणि होबळि
९. कुंबळगोडु होबळि
१०. कन्नेल्लि होबळि
११. बाणावर होबळि
१२. हॆसरुघट्ट होबळि
थ्व थासय् वय्कलं प्यखें पखाः थनाः छगू किल्ला (बेंगलूरु कोटे वा ಬೆಂಗಳೂರು ಕೋಟೆ) व नगर (बेंगलूरु पेटे वा ಬೆಂಗಳೂರು ಪೇಟೆ) पलिस्था यानादिल। किल्लाय् वय्कःया परिवार, देगः, ल्वाभः आदिया थाय् दयेकादिल धाःसा नगर दुने थीथी थासय् थीथी बनय्ज्याया केन्द्र दयेकादिल। बेंगलूरु पेटे हे परिमार्जित जुयावसें वर्तमान बंगलूरु नगरया रुप कयावःगु ख। थ्व नगरय् अबिलय् दुने वयेत व पिने वनेत थीथी ध्वखा दयेकादिल। नगरया पःखाः थनाच्वंबिलय् केम्पे गौडाया भौमचा मदया वंगु व वय्कः मदूगु थासय् कोरमङ्गला धाःगु देगः दयेकादिल। थ्व हे कोरमङ्गला थौंया बेंगलूरु नगरया छगू भिंगु त्वाया रुपय् विकशित जूगु दु।
बेंगलूरु पेटय् निता मू लं दयेकातलः- पूर्व-पश्चिम जुइगु चिकापेट लं व उत्तर-दक्षिण जुइगु दोद्दापेट लं, थ्व निता लं दोद्दापेट चुकय् (वर्तमान एवेन्यु रोडय्) नापलाः। थ्व हे बेङ्गलूरुया केन्द्र ख।[८] पेटे नगरय् वये-वनेतः प्यता मू द्वार पूर्वय् हलसूरु द्वार, पश्चिमय् सोडेकोप्प द्वार, उत्तरय् यलहंक द्वार व दक्षिणय् आनॆकल् द्वार दयेकादिल धाःसा मेमेगु न्याता द्वार- वर्तूरु द्वार, सर्जापुरया द्वार, कॆंगेरि द्वार, यशवंतपुरया द्वार व कानकानहळ्ळि(कनकपुर) द्वार नं दयेकादिल। अबिलय्या पेटेय् दयेकातःगु संरचना वर्तमान बंगलूरुइ क्वसं च्वःगु थासय् दु-
- एवेन्यु रोद क्रसिङ्गय् केम्पेगौडां दयेकातःगु हनुमान देगः दु
- बंगलूरु किल्ला पश्चिमय् "बिन्नी मिल" दूगु थासं पूर्वय् अल्सुर पुलिस स्तेसन तक्क व उत्तरय् अञ्जनेया देगः दूगु थासं दक्षिणय् शिवशंकर सर्कल तक्क थ्यं
- मू लं पूर्वय् वर्तमान सुनक्काल्पेत सर्कल निसें गुडशेद रोड तक्क थ्यं। थ्व लंयात वर्तमानय् ओल्द तालुक कचेरी रोद धाइ।
- पेटया मू लं उत्तरय् एवेन्यु रोड (दोद्दापेट रोड) निसें दक्षिणय् कृष्ण राजेन्द्र रोड तक्क थ्यं
अबिलय्या नगरय् मनूत च्वनेत थीथी थाय् दयेकातलः। दसु- बर्म्हुतेगु निंतिं अग्राहार दयेकिगु ज्या जुल। नापं, थीथी ज्याया थीथी थासय् बजाः दयेकातल दसु- थरागुपेट-जाकि, बुबः आदिया बजाह्< बालेपेट-चुरा व बाजंतेगु बजाः, चिक्कापेट व नागर्थपेट वसः व कापःया बजाह्, बलापुरपेट व गनिगरपेट चिकं दयेकिगु साः व चिकं दयेकिपिं गनिगा तेगु बजाः, तिगालारापेट-स्वां मीगु मालीतेगु बजाः, कब्बनपेट-कापः दयेकिपिं देवंग जातिया मनूतेगु बजाः। अबिलय् दयेकूगु नगरया मू देगलय् गवि गङ्गाधरेश्वर देगः (Gavi Gangadhareshwara Temple), नन्दि देगः (Nandi वा Bull Temple) (Basavanna), डोड़ा गणपति (Dodda Ganapathi), करनजी अञ्जनेय (Karanji Anjaneya), अल्सुर सोमेश्वर (Ulsoor Someswara), कोरमङ्गला लक्ष्मी, महाकाली, वीरभद्र, विनायक, कालभैरव आदि ला।
नगरय् लः मुंकातयेत थीथी पुखु (कन्नड भासय् "केरे") दयेकीगु ज्या जुल। थ्व नगरया मू पुखूलि छुं थ्व कथं दु-
- नगरया दुनेया चक्रया पुखुलि केम्पे गओडा अग्रहार, सिद्धिकट्टे, सम्पांगी (Sampangi), धर्मबुद्धि (Dharmambudhi), केम्पम्बुद्धि केरे (Kempambudhi kere), व करनजी (Karanji) ला।
- नगरया पिनेया चक्रया पुखुलि येदियुर (Yediyur), चेन्नम्मा (Chennamma), मवल्लि (Mavalli), अक्कि तिमन्ना हल्लि (Akki Thimmana halli), जक्कराय केरे (Jakkaraya kere) आदि ला। थुकिया आपालं पुखु नगर विकासया झ्वलय् अतिक्रमण जुइ धुंकूगु दु।
भूगोल
सम्पादनबंगलूरुया अक्षांश व देशान्तर दु। [९] थ्व थाय् ९१४ मिटर (२९९८ फिटजाय् ला।
थ्व नगरया मू थाय् थ्व कथं दु-
- महात्मा गान्धि रोड
- ब्रिगेड रोड
- लालबाग
- इन्दिरानगर
- कोरमङ्गला
- म्याजेस्टिक
अस्पताल
सम्पादनथ्व नगरया मू चिकित्सालय थ्व कथं दु-
- सेन्ट जोनस् ह्स्पिटल
- मणिपाल हस्पिटल
- होस्माट हस्पिटल
- सेन्ट फिलोमिना हस्पिटल
- एमएस रमैया हस्पिटल
- बि आर आम्बेडकर मेडिकल कलेज
लिधंसा
सम्पादन- ↑ Bangalore – It is life in rush hour. The Tribune - Tribuneindia.com (2007-01-13). 2011-01-26 कथं।
- ↑ India: largest cities and towns and statistics of their population. World Gazetteer. मूलिधंसाय् तिथि 2012-02-09 कथं।
- ↑ GAWC World Cities Ranking List. Diserio.com. 2010-05-05 कथं।
- ↑ India's 10 fastest growing cities. Rediff News (2008-02-06). 2009-04-07 कथं।
- ↑ R.L.Rice (2001). Mysore, A Gazetteer Compiled for Government. Asian Educational Services, 1454. Retrieved on 7 March 2009.
- ↑ Bangalore. Falling Rain Genomics, Inc. फेब्रुवरी ३, ई सं दं २००७ कथं।
| विकिमिडिया मंका य् थ्व विषय नाप स्वापु दुगु मिडिया दु: Bangalore |