सिँनगु

बृहस्पति वा सिँनगु वा जुपित सुर्द्यः मन्दःया दकलय् तःधंगु गरः वा ग्रह ख। थ्व सूर्द्यःया न्यागूगु ताःपाःगु ग्रह खः। थ्व ग्रह अप्व यानाः ग्यासं दयेकातःगु दु। सुर्द्यः मन्दःया मेमेगु विशाल ग्रहत शनि , युरेनस व नेप्च्यून ख।

वृहस्पति

सिँनगु
Designations
Pronunciation	/ˈdʒuːpɨtər/
Adjectives	Jovian
Symbol
Orbital characteristics
Epoch J2000
Aphelion	816,520,800 km (5.458104 AU)
Perihelion	740,573,600 km (4.950429 AU)
Semi-major axis	778,547,200 km (5.204267 AU)
Eccentricity	0.048775
Orbital period (sidereal)	4,332.59 days 11.8618 yr 10,475.8 Jupiter solar days
Orbital period (synodic)	398.88 days
Average orbital speed	13.07 km/s
Mean anomaly	18.818°
Inclination	1.305° to Ecliptic 6.09° to Sun's equator 0.32° to Invariable plane
Longitude of ascending node	100.492°
Argument of perihelion	275.066°
Known satellites	67
Physical characteristics
Mean radius	69,911 ± 6 km
Equatorial radius	71,492 ± 4 km 11.209 Earths
Polar radius	66,854 ± 10 km 10.517 Earths
Flattening	0.06487 ± 0.00015
Surface area	6.1419×1010 km2 121.9 Earths
Volume	1.4313×1015 km3 1321.3 Earths
Mass	1.8986×1027 kg 317.8 Earths 1/1047 Sun
Mean density	1.326 g/cm3
Surface gravity	24.79 m/s2 2.528 g
Escape velocity	59.5 km/s
Sidereal rotation period	9.925 h (9 h 55 m 30 s)
Equatorial rotation velocity	12.6 km/s 45,300 km/h
Axial tilt	3.13°
North pole right ascension	268.057° 17 h 52 min 14 s
North pole declination	64.496°
Albedo	0.343 (Bond) 0.52 (geom.)
Surface temp. min mean max 1 bar level 165 K 0.1 bar 112 K
Apparent magnitude	-1.6 to -2.94
Angular diameter	29.8" — 50.1"
Atmosphere
Surface pressure	20–200 kPa (cloud layer)
Scale height	27 km
Composition by volume	89.8±2.0% hydrogen (H2) 10.2±2.0% helium ~0.3% methane ~0.026% ammonia ~0.003% hydrogen deuteride (HD) 0.0006% ethane 0.0004% water Ices: ammonia water ammonium hydrosulfide(NH4SH)

थ्व ग्रहयात म्हसीकिगु ज्या ग्यालिलियो ग्यालिलीं सन् १६१०य् छगू चिधंगु दूरबीन छ्यला यानादीगु ख। थ्व ग्रहय् छगू तःधंगु ह्याउँगु थाय् (ग्रेट रेड स्पट) दु गुगु बृहस्पतिया भूमध्यरेखाया २२ डिग्री दक्षिणय् लाः। तःधंगु ह्याउँगु थासय् ४३२ किमि/घौ (२६८ माइल प्रति घौ) तकया फय्या गति दु।

मास वा द्रव्यमानया ल्याखं बृहस्पतिया वायुमण्डलय् करिब ७६% हाइड्रोजन व २४% हिलियम दु। तर हिलियमया परमाणु हाइड्रोजनया अणु स्वया तधं जुइगुलिं बृहस्पतिया च्वय् या वायुमण्डलय् आयतनया ल्याखं करिब ९०% हाइड्रोजन व १०% हिलियम दु। वायुमण्डलय् म्हो मात्राय् मिथेन, लःया वाष्प, एमोनिया, व सिलिकन -आधारित यौगिक नापं कार्बन, इथेन, हाइड्रोजन सल्फाइड, नियोन, अक्सिजन, फस्फिन व सल्फरया म्हो मात्रा नं दु। वायुमण्डलया दकलय् पिनेया तहलय् क्वाःगु एम्नियोया क्रिस्टल दु। इन्फ्रारेड व अल्ट्राभायोलेट मापनया माध्यमं म्हो मात्राय् बेन्जिन व मेमेगु हाइड्रोकार्बन नं लुयावःगु दु। बृहस्पतिया दुनेया भागय् अप्व घना पदार्थ दु- द्रव्यमानया ल्याखं थ्व पदार्थय् करिब ७१% हाइड्रोजन, २४% हिलियम व ५% मेमेगु तत्त्व दु।

बृहस्पति दकलय् न्हापां दयावःगु ग्रह ख, व आदिम सौर्यमण्डलया इलय् थुकिया माइग्रेसनं मेमेगु ग्रहया निर्माणय् यक्व प्रभाव लाकल। बृहस्पति मू कथं हाइड्रोजनं (आयतनया ९०%) दयेका तःगु दु, वयां लिपा हिलियम दु, गुकिलिं थुकिया द्रव्यमानया चौथाई व आयतनया दशमलव भाग दयेकी। बृहस्पतिया दुनेया संकुचनं ग्रहलय् सूर्द्यपाखें वइगु स्वयां अप्वः ताप पिकाइ। थुकिया आन्तरिक संरचनाय् तरल धातुया हाइड्रोजनया बाह्य म्यानटल, व घना पदार्थया विक्षिप्त भित्री कोर दूगु विश्वास दु। १० घौय् छकः चाहिलिगु तच्वःगु गतिया कारणं बृहस्पतिया आकार अब्लेत स्फेरोइद (oblate spheroid) दु। थुकिया भूमध्य रेखाया चाकःलिं भचा तर खनेदयेक पिहां वः। बाह्य वायुमण्डल अक्षांशया ब्याण्डया झ्वलय् बायातःगु दु, गुकिया सीमाय् जुइगु थीथी पदार्थया अन्तरक्रियां अन उथलपुथल व तुफान दयेकी। थुकिया दकलय् स्पष्ट लिच्वःया कथं ग्रेट रेड स्पट दयावःगु ख। थ्व छगू विशाल आंधी (storm) खः गुकियात सन् १८३१ निसें व सम्भवतः व स्वया न्ह्यः नं न्ह्यः निसें निरन्तर खनेदु।

स्वयादिसँ

• गरः
• सूर्द्यः