श्रीलङ्का

श्रीलङ्का (संस्कृत श्री अर्थात् माननीय व लङ्का अर्थात् टापू, आधिकारिक रुपय् लोकतान्त्रिक समाजवादी गणतन्त्र श्रीलङ्का सिंहाला भाषा:ශ්‍රී ලංකාව, तमिल भाषा:இலங்கை; सन् १९७२ स्वया न्ह्य सिलोन व प्राचीन कालय् टेप्रोबेन) छगू टापू राष्ट्र ख। थ्व देय्‌ दक्षिण एसियाय् भारतया दक्षिणी तट स्वया करिब ३१ किमि तापा। थ्व देय्‌ करिब २ कोटी मनुतेगु छेँ ख।

श्रीलङ्का ශ්‍රී ලංකාව இலங்கை
लोकतान्त्रिक समाजवादी गणतन्त्र श्रीलङ्का
ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය
இலங்கை ஜனநாயக சமத்துவ குடியரசு

ध्वांय Coat of arms
म्ये: "श्रीलङ्का माथा" [[:Media:|Music]]  , [[:Media:|Singing]]
श्रीलङ्का ශ්‍රී ලංකාව இலங்கைयागु नक्सा
राजधानी	श्री जयवर्दनपुर-कोट्टे 6°54′N 79°54′E
तधंगु सहर	कोलम्बो
औपचारिक भाय	सिंहाला भाषा, तमिल भाषा
सरकार	लोकतान्त्रिक समाजवाद गणतन्त्र
- राष्ट्रपति	महिन्दा राजापाक्षे
- प्रधानमन्त्री	रत्नसिरी विक्रमानायके
पलिस्था
- Independence from the United Kingdom	फेब्रुवरी ४, १९४८
- गणतन्त्र	मे २२, १९७२
क्षेत्रफल
- फुकं	{{{area}}} किमि² (122nd)
	({{{areami²}}} वर्ग माइल)
- लयागु प्रतिशत (%)	4.4
जनसंख्या
- 2009 एस्टिमेटेड	20,238,000 (53rd)
- July 2008 सेन्सस्	21,324,791
- जनघनत्व	{{{population_density}}}/किमि² (35th) ({{{population_densitymi²}}}/वर्ग माइल)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (पि पि पि)	2008 एस्टिमेट
- फुकं	$92.168 billion ([[List of countries by GDP (PPP)|]])
- प्रति छ्यं	$4,589 ([[List of countries by GDP (PPP) per capita|]])
मुद्रा	श्रीलङ्काली रुपी (LKR)
ई क्षेत्र	Sri Lanka Standard Time Zone (UTC+5:30)
इन्टरनेट TLD	.lk
कलिंग कोड	+94

श्रीलङ्का मू सागरीय मार्गय् लाःगुलिं थ्व देय्‌ पश्चिम एसिया व दक्षिण पूर्व एसियाय दथुइ छगू महत्त्वपूर्ण नाविक केन्द्र ख। थ्व देय्‌ प्राचीन काल निसें हे बौद्ध धर्म व बौद्ध संस्कृतिया केन्द्रया रुपय् स्थापित जुयाच्वंगु दु। सिंहाले जाति थ्व देय्‌या मू जाति ख, थ्व देय्‌या अल्पसंख्यक जातिइ तमिल (उत्तरपूर्वय्), मूर, बर्घेर जाति, कफिर व मलेय जाति ला।

थ्व देय्‌ च्या, कफि, नैक्या व रबर उत्पादन व निर्यातया निंतिं नांजाः। श्रीलङ्काया ट्रपिकल जंगल, समुद्रतट, परिदृष्य, संस्कृति आदिया कारणं थ्व छगू प्रसिद्ध पर्यटन केन्द्रया रुपय् नं नांजा।

नि द्व दँ स्वया अप्व तक्क स्थानीय जुजुतेगु शासन धुंका १६गु शताब्दीइ श्रीलङ्काया छुं भूभाग पोर्चुगल व नेदरल्याण्ड्स्नं उपनिवेष दयेकल। लिपा १८१५य् बेलायती साम्राज्यं सकल टापूयात थःगु उपनिवेष दयेकल। द्वितीय विश्व युद्धबिले श्रीलङ्कां अलाइड फोर्सेसतेगु जापानी साम्राज्यया विरुद्धया महत्त्वपूर्ण सामरिक अड्डाया रुपय् ज्या बिल। २०गु शताब्दीया पूर्वार्धय् राजनैतिक स्वतन्त्रया उद्देश्यं श्रीलङ्काली स्वतन्त्रता सङ्ग्रामया लहर वल। थुकिया लिच्वःया कथं सन् १९४८य् शान्तिपूर्ण वार्ताया माध्यमं बेलायतीतेसं श्रीलङ्कायात स्वतन्त्रता बिल।

इतिहास

भारतीय पौराणिक काव्यय् लङ्काया वर्णन यानातःगु दु। इतिहासकारतेगु विचाः अनुसार श्रीलंकाया आदिवासी व दक्षिण भारतया आदिवासी छगू हे कुलया मनुत ख।

प्राचीन काल निसें श्रीलंकाय् शाही सिंहलवंशया शासन दयाच्वन। ई-ईले दक्षिण भारतीय राजवंशतेसं नं थ्व थासय् आक्रमण याःगु इतिहास दु। ई पू स्वंगु शताब्दीइ मौर्य सम्राट अशोकया काय्‌ महेन्द्रं थन बौद्ध धर्म हःगु ख।

१६गु शताब्दीइ यूरोपीय शक्तितेसं श्रीलंकाय् थःगु व्यापार पलिस्था यात। थ्व देशं च्या, रबर, चिनी, कफी, दालचीनी आदि यक्व सामान निर्यातक यात। न्हापाले पोर्चुगलं कोलम्बोनापं थःगु दुर्ग दयेकल। शनै-शनै पोर्चिगिजतेसं थःगु आसपासया लागाय् दयेकल। सन् १६३०इ डचतेसं पोर्चुगिजतेत हमला याना थन थःगु उपनिवेष दयेकल। १६६० तक्क अंग्रेजतेगु ध्यान थ्व टापूइ लात। १८०० ईस्वी तक्क थ्यंबिले तटीय लागाय् अंग्रेजतेगु अधिकार जूवन व १८१८ तक्क अन्तिम राज्य केण्डीया जुजुं नं आत्मसमर्पण याना सम्पूर्ण श्रीलंकाय् अंग्रेजतेगु अधिकार जूवन। द्वितीय विश्वयुद्ध धुंका फेब्रुवरी ४ सन् १९४८खुनु देय्‌यात संयुक्त अधिराज्यं पूर्ण स्वतन्त्रता दत।

भूगोल

श्रीलङ्काया भूआकृतिक मानकिपा।

श्रीलङ्काया द्वीप हिंद महासागरय् ला। थ्व टापू बंगालया खाडीया दक्षिण पश्चिमय् व अरब सागरया दक्षिणय् ला। थ्व टापू मन्नारया खाडी व पाक जलसन्धि (स्ट्रेट)द्वारा भारतीय उपमहाद्वीप नाप बायाच्वंगु दु। हिन्दू पौराणिक बाखंकथं भारतीय मुख्य भूमिं श्रीलङ्का तक्क रामसेतु नांया छगू तां वानर वास्तुकार नालं निर्माण याःगु ख। एडम ब्रिजया नामं म्हस्युगू थ्व संरचना आ वयाः चूनालोंहया छुं पुचःले जक्क सीमित दु। औपनिवेशिक ब्रिटिश रिपोर्टतेगु अनुसार थ्व छगू प्राकृतिक संरचना ख व थ्व संरचनां सन् १४८० तक्क भारत व श्रीलङ्कायात स्वानातःगु जुसां लिपा वना छगू हिंसक आंधीं थुकियात स्येंकाबिल। थ्व टापूइ प्रायः मैदानी तटीय भूभाग दू व गुं आपालं दक्षिण मध्य भागय् दु। थ्व गुंइ दक्ले तःज्जाःगु च्वका पिदुरुतलागाला ख। थ्व च्वका समुद्र सतह स्वया २५२४ मिटर (८,२८० फिट) च्वे ला।

श्रीलंकाया जलवायु उष्णकटिबंधीय वा ताहा न्वैगु प्रकारया दु। ५ व १० उत्तरी अक्षांशय् स्थित जूगुलिं थ्व थाय्‌य् सिक्क हे ताहान्वइगु या, तर सामुद्रिक फे व भारी आद्रतां धाःसा उष्णतायात क्वकायेत ग्वहालि या। औसत तापक्रम मध्य हाइल्याण्डया १६ डिग्री सेल्सियस (६१ फ) निसें कया म्हो उचाइ जूगु थासय् ३३ डिग्री सेल्सियस (९१ डिग्री एफ) तक्क थ्यं। औसत वार्षिक तापक्रम २८ डिग्री सेल्सियस (८२फ) निसें करिब ३१ डिग्री सेल्सियस (८८फ) तक्क थ्यं। दिं व बहनिया तापक्रम ४ डिग्री सेल्सियस (७ फ) निसें ७ डिग्री सेल्सियस (१३फ) तक्क पायेफु। दक्ले ताहान्वइगु ला मे ख व मे धुंका मनसुन वर्खा न्हथनि। वा वैगु प्रकारयात हिंद महासागर व बंगालया खाडीया मनसून फसं प्रभावित याइ। टापूया मध्य पहाडी लागाय् मनसूनया फे थ्यना पहाडी स्लोपय् मनसूनया तःच्वःगु वा वइ। गुंया छुं थासय्‌ ला दछिइ २५०० मिमि (९८ इञ्च) तक्क वा वइ। मनसून पश्चिम-दखिनं वैगु जुगुलिं पूर्व व उत्तरपूर्वय् धाःसा म्हो जक्क वा वइ। आवधिक आंधीं व उष्णकटिबंधीय साइक्लोनं धाःसा गब्लें गब्लें बदली व दक्षिण पश्चिम, उत्तरपूर्व व पूर्वी लागाय् नं वा हइगु या। डिसेम्बर निसें मार्चया दथुइ मनसून फसं पूर्वोत्तरया बंगालया खाडीं आद्रता हइ। आर्द्रता आपालं दक्षिण पश्चिम व पहाडी लागाय् उच्च जुइ व वर्खाया मौसमया वाया मिजासय् निर्भर जु, कोलम्बो थें न्याःगु थासय् सकल लाय् न्हिनेया आद्रता ७०% स्वया अप्व जु व जुनया मनसूनय् करिब ९०% थ्यं। अनुराधापुराय् मार्चया मनसून बिले न्हिनेया आद्रता ६०% व नोभेम्बर व डिसेम्बरय् ७९% तक्क थ्यं। पहाडी लागाय् क्याण्डीया न्हिनेया आद्रता प्रायः ७० निसें ७९% थ्यं। है.

प्रशासनिक विभाजन

श्रीलङ्काया प्रान्त

प्रशासकीय रूपय् श्रीलंका ९ प्रन्तय् विभक्त दु। थ्व ९ प्रान्तय् सकल २५ जिल्ला दु। थ्व जिल्लाया तहत मण्डलीय सचिवालय दु व इमिगु घटक इकाईयात ग्राम सेवक खण्ड धाइ।

	राज्य	राजधानी	जिल्ला
१	केन्द्रीय	क्याण्डी	क्याण्डी, मातले, नुवर एलिय
२	उत्तरी मध्य	अनुराधपुर	अनुराधपुर, पोलोन्नारुव
३	उत्तरी	जाफना	जाफना, किलिनोच्चि, मन्नार , वावुनिया, मुलैतिवु
४	पूर्वी	त्रिंकोन्माली	अम्पार, बट्टिकलोआ , त्रिंकोन्माली
५	उत्तर पश्चिमी	कुरुनेगल	कुरुनेगल, पुत्तलम
६	दक्षिणी	गाल्ल	गाल्ल, हम्बन्तोट, मातर
७	उवा	बदुल्ल	बदुल्ल, मोनरागल
८	सबरगमुव	रतनपुर, श्रीलङ्का, रतनपुर	केगल्ल, रतनपुर
९	पश्चिमी	कोलम्बो	कोलम्बो, गम्पहा, कलुतर

जनसंख्या

श्रीलंकाया धार्मिकता
धर्म			प्रतिशत
बौद्ध			70%
हिन्दु			15%
ख्रिस्टी			8%
मुस्मां			7%

श्रीलंकाया जातीय समूह
जातीय समूह			प्रतिशत
सिंहाली			73.8%
तमिल			13.9%
मूर			7.2%
भारतीय तमिल			4.6%
मेमेगु			0.5%

श्रीलङ्का छगू बहुजातीय व बहुधार्मिक है। थ्व देय्‌या बहुसंख्यक मनु बौद्ध धर्म पालना या। थनया जातिइ ७४% सिंहाली, १८% तमिल, ७% मुस्मां व १% मेमेगु जाति दु।

जातीय संघर्ष

श्रीलङ्काया स्वतन्त्रता धुंका सिंहलीतेगु सत्ताय् बल्लाःगु पकड दयाच्वन। थुकिया विरोधय् तमिल राष्ट्रवादया उग्रवादी संगठन लिट्टे (एल टी टी ई)या पलिस्था जुल। दशकौं तक्क गुरिल्ला युद्धय् द्वलंद्व नागरिक व सैनिकतेगु ज्यान वन। सन् २००९, मे ९ खुनु लिट्टे नायः भेलुपिल्लई प्रभाकरण व लिट्टेया मेमेपिं मू नेतातेत स्यायेधुंका श्रीलंकाया राष्ट्रपति महिन्दा राजापक्षें लिट्टे बूगु घोषणा यानादिल। थ्व नापं सन् १९८३य् न्ह्यथंगु गृहयुद्ध क्वचाल।