यमन राग छगू हिन्दूस्तानी संगीतया राग ख।

म्हसीका सम्पादन

१) थ्व रागयात राग कल्याणया नामं नं म्हसीकिगु या। थ्व रागया उत्पत्ति कल्याण थाटं जुइ, अतः, थुकियात आश्रय राग नं धाइगु या (छुं रागया उत्पत्ति थःगु हे नांया थाटं दःसा उकियात आश्रय राग धाइ)। मुगल शासन काल बिलय् मुस्मांतेसं थ्व रागयात राग यमन वा राग इमन धका म्हसीकल।

२) थ्व रागया विशेषता छु दु धाःसा थुकिलि तीव्र मध्यम छ्येलातःगु दु। ल्यंगु दक्वं सः शुद्ध जुइ।

३) थ्व रागयात बहःनिया प्रथम प्रहर वा सनिलया इलय् हालिगु-थाइगु या। थुकिया आरोह व अवरोहय् सकल सः प्रयुक्त जुइ, अतः, थुकिया जाति सम्पूर्ण ख।

४) वादी सः ग खः धाःसाअ संवादी नि ख।

आरोह- ऩि रे ग, म॑ प, ध नि सां। अवरोह- सां नि ध प, म॑ ग रे सा। पकड- ऩि रे ग रे, प रे, ऩि रे सा।

विशेषता सम्पादन

१) यमन व कल्याण छगू हे राग जुसां यमन व कल्याण निता हे रागया नां स्वाये बिलय् छगू मेगु रागया उत्पत्ति जुइ गुकियात राग यमन-कल्याण धाइ, गुकिलि नितां हे मध्यम छ्येलिगु या।

२) यमनयात मंद्र सप्तकया नि नं हालिगु-थाइगु चलन दु। ऩि रे ग, म॑ ध नि सां

३) थ्व रागय् ऩि रे व प रेया छ्येला हानं-हानं जुइगु या।

४) थ्व रागयात गंभीर प्रकृतिया राग धका हनिगु या।

५) थ्व रागयात स्वतां हे सप्तकय् हालिगु-थाइगु या। यक्व राग मन्द्र, मध्य वा तार सप्तकय् जक्क यक्व हालिगु-थाइगु या, दसु- राग सोहनी तार सप्तकय् अप्व चकं जुइगु या।

यमनया उपप्रकार सम्पादन

  • जैमिनी कल्याण
  • यमन कल्याण
  • यमनी बिलावल
  • यमुना कल्याणी (कर्नाटक संगीतया राग)

म्ये सम्पादन

थ्व रागय् यक्व नांजाःगु संकिपाया म्ये हालातःगु दु।

  • सरस्वती चंद्रया "चंदन सा बदन, चंचल चितवन"
  • राम लखनया "बड़ा दुख दीन्हा मेरे लखन ने"
  • चितचोरया "जब दीप जले आना"
  • भीगी रातया "दिल जो न कह सका वो ही राज़े दिल"
  • अभी ना जाओ छोडकर (हम दोनों) जयदेव (आशा-रफ़ी)
  • आज जानेकी ज़िद ना करो (गझल) फरिदा खातून (फरिदा खातून)
  • आप के अनुरोध में (अनुरोध) ? (मुकेश)
  • आसूं भरी ये जीवन की राहें (परवरिश) दत्ताराम (मुकेश)
  • इस मोड पें जाते हैं (आँधी)
  • एरी आयी पियाबिन (रागरंग) रोशन (लता)
  • एहसान होग तेरा मुझपर (जंगली) लक्ष्मीकांत प्यारेलाल (रफ़ी)
  • किनु संग खेलूँ होरी (भक्तिगीत-मीराबाई) हृदयनाथ मंगेशकर (लता)
  • कैसे कहूँ कि मुलाकात नहीं होती (गझल) गुलाम‍अली (गुलामअली/प्रभा अत्रे)
  • कोयलिया मत कर पुकार (दादरा) अख्तरीबाई (अख्तरीबाई(
  • क्यूं मुझे मौौत के पैगाम दिये जाते है (गझल) शोभा गुर्टू (शोभा गुर्टू)
  • गली गली मेरी याद बिछी है, प्यारे रस्ता देख के चल (गझल) मेहेंदी हसन (मेहेंदी हसन)
  • गले लगा के (गझल) शोभा गुर्टू (शोभा गुर्टू)
  • घर से निकलते है (पापा कहते हैं)
  • चंदनसा बदन (सरस्वतीचंद्र) कल्याणजी आनंदजी (मुकेश)
  • छुपा लो यूँ दिल में प्यार मेरा (ममता) रोशन (हेमंतकुमार व लता)
  • जब दीप जले आना (चितचोर) रवींद्र जैन (हेमलता व येशूदास)
  • जानेवाले से मुलाकात ना (अमर)
  • जा रे बदरा बैरी जा (बहाना) मदनमोहन (लता)
  • ज़िंदगीभर नहीं भूलेंगी वो बरसात की रात (बरसात की रात) रोशन (लता)
  • जिया ले गयो री मोरा सांवरिया (अनपढ) मदनमोहन (लता)
  • जीवन डोर तुम्हीं संग बाँधी (?) लक्ष्मीकांत प्यारेलाल (?)
  • तुम आये हो तो शबे इंतजार गुज़री है (गझल) इक्बाल बानू (इक्बाल बानू)
  • तुम आये हो तो शबे इंतजार गुज़री है (गझल) मेहेंदी हसन (मेहेंदी हसन)
  • तेरे हुस्न की क्या तारीफ़ करूँ (लीडर)
  • दिलवाले क्या देख रहे हो (गझल) गुलाम‍अली (गुलामअली)
  • दो नैना मतवाले तिहारे (माय सिस्टर) ? (सैगल)
  • निगाहें मिलाने को जी चाहता है (दिल ही तो है) रोशन (आशा)
  • पान खायो सैंया हमारे (तीसरी कसम) ?( लता)
  • बडे भोले हो (अर्धांगिनी) वसंत देसाई (लता)
  • भर भर आवत है नैन (दादरा) अख्तरीबाई (अख्तरीबाई)
  • भूली हुईं यादें (संजोग) मदनमोहन (?)
  • मन रे तू काहे ना धीर धरे (चित्रलेखा) रोशन (रफ़ी)
  • मन तूकाहे ना धीर धरत अब (संत तुलसी दासांची यमनकल्याणमधली एक गत)
  • मिला मेरे प्रीतम जियो (गुरबानी भक्तिगीत - अमरदास) सिंग बंधू (?)
  • मैं क्या जानूँ क्या जानूँ रे (जिंदगी) पंकज मलिक (सैगल)
  • मौसम है आशिकाना (पाकिज़ा) गुलाम महंमद (लता)
  • म्हारो प्रणाम (भक्तिगीत) (मीाराबाई) किशोरी आमोणकर (शोभा गुर्टू)
  • येरी आई पिया बिन (रागरंग) साहिर लुधियानवी (लता)
  • ये शाम कुछ अजीबसी (जुना खामोशी)
  • रंजिश ही सही (गझल) मेहेंदी हसन (मेहेंदी हसन)
  • रे मन सुर में गा (लाल पत्थर)
  • लगता नहीं हैं दिल मेरा (लाल किला)
  • लौ लगानी (भाभी की चूडियाँ) सुधीर फडके (?)
  • वो जब याद आयें (पारसमणी)
  • लगता नहीं है दिल मेरा (लाल किला) एस.एन. त्रिपाठी (रफ़ी)
  • श्री रामचंद्र कृपालुू (भक्तिगीत - तुलसीदास) हृदयनाथ मंगेशकर (लता)
  • सपना बन सजन आये (शोखियाँ) जमाल सेन (लता)
  • सलाम ए हसरत (बाबर) रोशन (सुधा मल्होत्रा)
  • सारंगा तेरी याद में (सारंगा)
  • हर एक बात पे (गालिबची गझल) ? (लता)

स्वयादिसँ सम्पादन

शास्त्रीय सङ्गीतयागु राग - सम्पादन

अञ्जनी टोडी • अम्बिका • अरज • अरुण मल्लार • अलङ्क गुर्जरी • आडाना • आडाना कानाडा • आनन्द भैरब • आनन्द-भैरबी • आनन्दीकल्याण • आभाबती • आभीरी • आभोगी कानाडा • आलाहिया • आलाहिया-बिलाबल • आशा • आशाटोडी • आशाबरी • आहीर भैरब • आहीर ललित • आहीरा टोडी • आहीरी • इमन • इमन कल्याण • इमनि बिलाबल • उत्तरी गुणकेली • कुकुभ बिलाबल • कुकुभा • कनकधानी • कमलञ्जनी • कुमारी • कर्णाट • कल्याण • कल्याण-नट • कलावती • कलाश्री • कलिङ्गडा • काफि • काफि-कानाडा • काफि-टोडी • कामोद • कामोद नट • केदारा • केदारा-नट • कोमल आशावरी • कोमल देशी • कोमल देशी • कोमल बागेश्री • कोहल कानाडा • कौमारी • कौशिक ध्वनि • कौशिक रञ्जनी • कौशिकी कानाडा • कौशी • कौशी भैरब • कौशी भैरबी • खट • खाम्बाज • खाम्बाबती • खोकर • गुणकेली • गुर्जरी • गुर्जरी टोडी • गावति • गान्धारी • गारा • गारा कानाडा • गोँड • गोँड मल्लार • गोँडमल्लार • गोपी बसन्त • गोरख कल्याण • गौडमल्लार • गौडसारङ्ग • गौराञ्जनी • गौरी • गौरी टोडी • चक्रधर • चन्द्रकल्याण • चन्द्रकान्त • चन्द्रकोष • चन्द्रिका • चम्पक • चम्पाकलि • चर्जु कि मल्लार • चित्रागौरी • छाया • छायाटोडी • छायानट • जंला • जय कंस • जयजय बिलाबल • जयजयन्ती • जयबन्ती • जयराज • जयश्री • जयेत • जयेत मल्लार • जयेतकल्याण • जयेतश्री • जलधर केदारा • जाजमल्लार • जिल्हा • जैत • जैत कल्याण • जौनपुरी • झिँझिट • झिलफ • टङ्क-कानाडा • टङ्कश्री • टङ्की • टोडी • त्रिवेणी • तिलं • तिलककामोद • दुर्गा • दुर्गा कल्याण • दरवारी • दरवारी टोडी • दरवारी-कानाडा • दीपक • देबगान्धार • देवगिरि • देवगिरि बिलाबल • देवरञ्जनी • देवशाख • देश • देश गौड • देशकार • देशाख्य • देशी • देशीटोडी • धनाश्री • धवलाश्री • धुरिया मल्लार • धानश्री • धानश्री • धानी • नट • नट बिहाग • नट भैरब • नटनारायणी • नट-बिलाबल • नटमल्लार • नन्द • नागध्बनि कानाडा • नागस्बराबली • नाचाडी टोडी • नाट • नाट कुरञ्जिका • नायकी कानाडा • नारायण-बिलाबल • नारायणी • निशाशाख • नीलाम्बरी • पञ्चम • पटदीप • पटदीपकी • पटबिहाग • पटमञ्जरी • परज • परजबाहार • प्रताप बराली • प्रदीपकी • पूर्ब कल्याण • पूर्बकल्याण • पूर्ब्या • पूरबी • पूर्बी सारं • प्रभात • प्रभात भैरब • प्रभात-भैरब • प्रभाबती • पूरिया • पूरिया कल्याण • पूरिया धानश्री • पलासी • पुष्प रञ्जनी • पाहाडी • पिलु • फिरोजखानी टोडी • बङ्गाल बिलाबल • बङ्गाल-भैरब • बङ्गाली • बडहंस • बडहंस सारं • बृन्दाबनी सारं • बरबा • बराटी • बरारी • बसन्त • बसन्त बाहार • बसन्त मुखारी • बृहन्नट • बागेश्री • बागेश्रीबाहार • बारोँया • बाहादुरी टोडी • बाहार • बिचित्रा • बिजय • बिजय कोष • बिभास • बिलाबल • बिलासखानी टोडी • बिहगरा • बिहारी • बेहाग • बेहाग नट • बैजयन्ती • बैरागी भैरबी • भंखार • भूपालटोडी • भूपाली • भबशाख • भबानी • भाटियार • भिन्नषडज • भीम • भीमपलश्री • भैरब • भैरब-बाहार • भैरबी • भौपाल • मुखारी • मङ्गल • मङ्गल कानाडा • मङ्गल भैरब • मञ्जरी • मदमात सारं • मुद्राकी कानाडा • मुद्राकी टोडी • मधुकंस • मधुकोष • मधुमन्ती • मधुमाधबीसारं • मधुरञ्जनी • मनोहर • मूलतान • मल्लार • मलुहा • माझ • माड • माढ • मान्ड • मारु बेहाग • मार्गहिन्दोल • मारुबेहाग • मारोया • मालकौश • मालगुञ्ज • मालबी • मालश्री • मालुहा केदार • मालाराणी • मालीगौरा • मालीन • मियाँ सारं • मियाकी कानाडा • मियाँकी टोडी • मियाँकी सारं • मियाँमल्लार • मीरा सारं • मीराबाई कि मल्लार • मेघ • मेघमल्लार • मेघरञ्जनी • मोटकी • यशरञ्जनी • योग • योग • योग कोष • योग-आशाबरी • योगबर्ण • योगिया • रक्तहंस सारं • रत्नद्बीप • रस रञ्जनी • रसचन्द्र • रागेश्री • राज बिजय • राजकल्याण • राजेश्बरी • रामकेली • रामदासी मल्लार • रेबती • रेबती कानाडा • रेबा • लक्ष्मी कल्याण • लक्ष्मीटोडी • लङ्कादाहन सारं • लच्छाशाख • लच्छासार • लुम • ललित • ललित पञ्चम • ललित मङ्गल • ललितकेली • ललिता गौरी • लाचारीटोडी • लाजबन्ती • शुक्लबिलाबल • शङ्करा • शङ्कराभरण • शुद्ध कल्याण • शुद्ध बिलाबल • शुद्ध मल्लार • शुद्ध सारं • श्याम • श्याम कानाडा • श्यामकल्याण • श्यामकेदार • शरत • श्री • श्रीकल्याण • श्रीकल्याण • श्रीटङ्क • श्रीबन्ती • श्रीरञ्जनी • शाहाना कानाडा • शिबमत भैरब • शिबरञ्जनी • शिबराज • शोभाबरी • षड • सुघराइ • सुघराइ कानाडा • सुघराइ टोडी • सुरट • सुरदासीमल्लार • सरफर्दा • सरफर्दा बिलाबल • सुरमल्लार • सरस्बती • सरस्बतीरञ्जनी • सुहा • सुहा कानाडा • सुहाटोडी • साजगिरि • साजन • साँझ हिन्दोल • साबनी कल्याण • साबेरी • सामन्त सारं • साहाना • साहाना कानाडा • साहिनी • सिन्धु • सिन्धुडा • सिन्धु-भैरबी • सौराष्ट्र • सौराष्ट्र टङ्क • हंस कङ्कलि • हंस नारायण • हंस मञ्जरी • हंसध्बनि • हंसश्री • हाम्बीर • हिजाज • हिन्दोल • हिन्दोल बाहार • हिन्दोली • हिम • हेमकल्याण • हेमन्त • हेमबन्ती • होसेनी कानाडा