यजुर्वेद
यजुर्वेद हिन्दू धर्मया छगू महत्त्वपूर्ण श्रुति धर्मग्रन्थ ख। थ्व ४गु वेदय् छगू वेद ख। थुकिलि यज्ञया असल प्रक्रियाया निंतिं गद्य व पद्य मन्त्र दु। थ्व हिन्दू धर्मया ४गु पवित्रतम प्रमुख ग्रन्थय् छगू व ऋग्वेद धुंकाया दकलय् महत्त्वपूर्ण वेदया रुपय् नालिगु या- थ्व वेदय् ६६३ मन्त्र दु। अथे जुसां थुकियात ऋग्वेद स्वया अलग धका काइगु या छाय्धाःसा यजुर्वेद मुख्य रूपं छगू गद्यात्मक ग्रन्थ ख। यज्ञय् छ्यलिगु गद्यात्मक मन्त्रतेत ‘यजुस’ धाइ। यजुसया नामं हे वेदया नां यजुस+वेद(=यजुर्वेद) खँग्वःया संधि जूगु ख। यजुर्वेदया पद्यात्मक मन्त्र ॠग्वेद वा अथर्ववेदं कायातःगु दु।[१] थुकिलि स्वतन्त्र पद्यात्मक मन्त्र म्हो जक्क दु। थ्व वेदय् अधिकांशतः यज्ञत व हवनतेगु नियम व विधान दु। अतः, थ्व ग्रन्थ कर्मकाण्ड प्रधान ख। ॠग्वेदया रचना सप्त-सिन्धु क्षेत्रय् जूल धाःसा यजुर्वेदया रचना कुरुक्षेत्रया प्रदेशय् जुल।[२] छुं विज्ञतेगु मतानुसार थुकिया रचनाकाल १४०० निसें १००० ई.पू. दथुइ जूगु ख। यजुर्वेदया संहितात लगभग अंतिम रचित संहिता ख। थ्व संहितात ईसा पूर्व द्वितीय सहस्राब्दि निसें प्रथम सहस्राब्दीया आरंभिक सदिइ च्वयातःगु ख।[१] थ्व ग्रन्थय् भारतीय आर्यतेगु सामाजिक व धार्मिक जीवन खनेछिं। अबिलय्या वर्ण-व्यवस्था तथा वर्णाश्रमया लू नं थुकिलि दु। यजुर्वेद संहिताय् वैदिक कालया धर्मया कर्मकाण्ड आयोजन हेतु यज्ञ यायेत मंत्रतेगु मुना दु। यजुर्वेदय् निगु शाखा दु: दक्षिण भारतय् प्रचलित कृष्ण यजुर्वेद व उत्तर भारतय् प्रचलित शुक्ल यजुर्वेद शाखा।
थुकिलि कर्मकाण्डया यक्व यज्ञतेगु विवरण दु-
संप्रदाय, शाखा व संहिता
सम्पादन- संप्रदाय
यजुर्वेदाध्यायी परम्पराय् निगु सम्प्रदाय दु- ब्रह्म सम्प्रदाय वा कृष्ण यजुर्वेद व आदित्य सम्प्रदाय वा शुक्ल यजुर्वेद।
- संहिता
वर्तमानय् कृष्ण यजुर्वेदया शाखाय् ४ संहितात दु-तैत्तिरीय, मैत्रायणी, कठ व कपिष्ठल कठ। शुक्ल यजुर्वेदया शाखाय् निगु प्रधान संहितात दु- १. मध्यदिन संहिता व २. काण्व संहिता। थौंकन्हे आपालं दूगु यजुर्वेद मध्यदिन संहिता ख। थुकिलि ४० अध्याय, १९७५ कण्डिका (छगू कण्डिका अनुष्ठान कर्मय् प्रयुक्त यक्व मन्त्रया पुचः ख) तथा ३९८८ मन्त्र दु। गायत्री मंत्र (३६.३) तथा महामृत्युञ्जय मन्त्र (३.६०) थुकिलि हे ला।
- शाखा
यजुर्वेद कर्मकाण्ड नाप स्वापू दूगु वेद ख। थुकिलि थीथी यज्ञ (दसु अश्वमेध)या वर्णन यानातःगु दु। यजुर्वेद पाठ अध्वुर्य द्वारा याइ। यजुर्वेद ५ शाखाय् विभक्त दु-
- काठक
- कपिष्ठल
- मैत्रियाणी
- तैतीरीय
- वाजसनेयी
यजुर्वेदया भाष्यकारय् उवट (१०४० ईस्वी) व महीधर (१५८८)या भाष्य उल्लेखनीय दु। इमिगु भाष्यं यज्ञीय कर्मतेगु संबंध क्यनातःगु दु। शृंगेरीया शंकराचार्यतेसं नं यजुर्वेद भाष्यतेगु विद्वत्ताया परम्परा तयातःगु दु।
लिधंसा
सम्पादनस्वयादिसँ
सम्पादन
| |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|