स्वाहिली भाषा
स्वाहिली भाषा छगू भाषा ख। थ्व भाषा बान्तु भाषा परिवारया अन्तर्गतय् ला। थ्व भासय् बान्तु खँग्वः नापं यक्व अरबी व अंग्रेजी खँग्वः दु। थ्व भाय् पूर्वी अफ्रीकाया छगू वृहद क्षेत्रय् ल्हाइगु या।
थ्व भाषा थ्यं-मथ्यं च्या सः निसें द्वछि दँ न्ह्यः अफ्रिकाया पूर्वीय तटीय व्यापारिक केन्द्रय् जूगु ख। बान्तु भाषी मनूतेगु अरब , फारसी व भारतया व्यापारीत नापया स्वापूया रुपय् थ्व भाषा विकशित जुल। तत्कालीन पूर्वी अफ्रिकाया व्यापारया मू भाषा अरबी जुयाच्वन। पूर्वी तटय् च्वनिपिं बान्तु भाषी मनूतेसं थःगु भासय् यक्व अरबी खँग्वः तनाः थ्व भाषाया विकास जुल। थ्व भाषाया थ्यं-मथ्यं छगू तिहाइ खँग्वः अरब जूगु अनुमान दु। अरबी नापं थ्व भासय् फारसी, हिंदी व पुर्तगाली थें न्याःगु थीथी व्यापारिक पुचःतेगु भाषाया प्रभाव नं खनेदु। २०गू सदीय् थ्यना अंग्रेजी व कङ्गो लोकतान्त्रिक गणराज्यय् फ्रेञ्चया प्रभाव थ्व भासय् खनेदत। यक्व शताब्दि तक थ्व भाय् अरबी आखलय् (سواحلي स्वाहिली वा لغة سواحيلية स्वाहिली भाषा) च्वयातल धाःसा वर्तमानय् थ्व भाय् लातिन व अरबी नितां लिपिइ च्वइगु या। थ्व भाषाया न्हापांगु व्याकरण व खँग्वःसफू सन् १८४८स डा. लुडविग क्राइफं रबाई मप्या/ मोम्बासाय् पिथनादिल। ब्रिटिश औपनिवेशिक कालय् थ्व भाषाया उन्गुजा भाषिकाय् आधारित भाषायात क्षेत्रीय किस्वाहिली भाषा समितिं द मानकीकृत यात।
वर्गीकरण
सम्पादनस्वाहिली भाषा छगू बान्तु भाषा खः।
ल्हाइगु थाय्
सम्पादनकिस्वाहिली पूर्वी अफ्रिकी समुदाय व क्वय् बियातःगु देसय् छगू आधिकारिक भाषाया रुपय् परिभाषित दु:
- ताञ्जानिया: थ्व भाषा थ्व देय्या राष्ट्रीय भाषा ख। थ्व देय्या प्राथमिक विद्यालयया भाषा खः। नापं सरकार व अदालतया भाषा नं ख। थ्व भाय्यात सकल देय्या चर्च, मस्जिद, रेडियो, टेलेभिजन व बुखँपौय् या। सन् २०१५या शिक्षा नीतिं मेगु १०दँय् किस्वाहिलीयात विश्वविद्यालय सहित सकल स्तरय् शिक्षाया भाषाया रूपय् पलिस्था यायेगु खँ ल्हाःगु दु।
- केन्या: केन्याया न्हूगु संविधानया मस्यौदाया अवलम्बन धुंका थ्व भाय्यात अंग्रेजी समान आधिकारिक भाषा धका परिभाषित यानातःगु दु। थ्व भाय् थीथी जनजातितेगु स्वापू भाय् नं खः। थ्व भाषा विद्यालयय् ब्वंकिगु या। नापं शहरी व राष्ट्रीय स्तरय् नागरिकतेत सम्बोधित यायेत थ्व भाय् छ्येलिगु या।
- युगान्दा: थन थ्व भाषायात राष्ट्रिय भाषाया दर्जा बियातःगु दु। ईदी अमीनया शासनकाल बिले थ्व भाषा राष्ट्रीय भाषा जुयाच्वन। औपनिवेशिक काल बिले थ्व भाय् विद्यालयय् ब्वंकिगु व अंग्रेजी नापं आधिकारिक भाषाया रुपय् स्थापित याःगु खः। तर, थथे थ्व भाषाया प्रयोगयात युगान्दावासितेसं विरोध यात। अतः, अंग्रेजतेसं थ्व योजना त्वतलः। युगान्दाय् थ्व भाषाय प्रहरी व सेनाया भाषा ख। युगान्डाय् सैन्य शासनया दमनकारी इतिहासया कारणं यक्व नागरिकतेत, थ्व भाय् व्यापक जुसां नं, थ्व भाषा स्वीकार याये थाकु।
- रुवान्दा: रुवान्दाय् किन्यारवांडा, फ्रेंच व अंग्रेजी धुंका किस्वाहिली ४गू आधिकारिक भाषा खः।
- कङ्गो लोकतान्त्रिक गणराज्य : किस्वाहिली ४ राष्ट्रीय भाषाय् छगू खः ( किलिंगाला, किलुबा व कङ्गो नापं)। किस्वाहिली जन्जिबार व ताङ्गागनिकाया तटं किसिवाः व्यापारी नापं थ्व देसय् थ्यन।
साहित्य
सम्पादनस्वाहिली भाषा भाषाया साहित्य
भाषाया खँग्वःया दसु
सम्पादनस्वयादिसँ
सम्पादनलिधँसा
सम्पादन