बंगाली भाषा

(Redirected from Bengali language)

बंगाली भाषा(बंगालीइ:বাংলা ভাষা वा बांला भाषा) दक्षिण एसियाया पूर्वय् अवस्थित बङ्गाल धाःगु भौगोलिक क्षेत्रया स्थानीय भाषा ख। थ्व क्षेत्र वर्तमानय् राजनैतिक रुपय् स्वाधीन राष्ट्र बंगलादेश व भारतया राज्य पश्चिम बङ्गालय् विभाजित दु। बंगाल नापं थ्व भाषा भारतया त्रिपुरा राज्य, असम राज्यया बराक उपत्यका व अन्दमान द्विपपुचःय् नं ल्हाइगु या। पालि व प्राकृत भाषां बुयावःगु बंगाली भाषाय् संस्कृतया प्रभाव दु। बंगाली भाषा करिब २८ कोटि मनूतेगु मातृभाषा ख व हलिंया दकलय् प्रचलित भाषाय् थ्व भाय् ४ निसें ७गु थासय् ला। बंगाली भाषा बंगलादेशया प्रधान भाषा व भारतय् हिन्दी धुंका दकलय् अप्व ल्हाइगु भाय् ख। असमीय़ा भाषा व बंगाली भाषाय् यक्व समानता दु।

बंगाली
বাংলা baṅla
मू भाषी जनसंख्याबंगलादेश, भारत
Regionपूर्वी दक्षिण एसिया
Native speakers
२३ कोटी २ लख  (date missing)
बंगाली लिपि
आधिकारिक अवस्था
आधिकारिक मान्यता
बंगलादेश, भारत, भारतय् पश्चिम बंगालत्रिपुरा
भाषा नियमन संस्थाबाङ्ग्ला एकेदेमी (बांग्लादेश)
पश्चिम बाङ्ग्ला अकेदेमी (पश्चिम बंगाल)
भाषा कोड
ISO 639-1bn
ISO 639-2ben
ISO 639-3ben
Global extent of Bengali.

इतिहास

सम्पादन

प्रथम सहस्राब्दिया अन्तय् पालि व प्राकृतया बिभिन्न अपभ्रंशं आधुनिक पूर्व इन्दो-आर्य भाषापुचःया भाय् बुयावल। थ्व भासय् बंगाली भाय् नं छगू ख। छुं भाषाविद् कथं ५०० इसं निसें बंगाली भाषा दयावःगु धैगु नं विचातैगु या। ६गू शताब्दीया मागधि अपभ्रंशं थ्व भाय् बुयावःगु धैगु मान्यता दु। बंगाली भाषाया इतिहासयात साधारणतया स्वंगु भागय् बायेगु या-

  • प्राचीन बंगाली (९००/१००० – १४०० इसं) — च्वयातःगु ग्रन्थय् चर्यापद दकलय् पुलांगु ग्रन्थ ख, भक्तिमूलक म्ये च्वयेगु चलन; "आमि", "तुमि" इत्यादि सर्वनामया उद्गम्; क्रियाविभक्ति -इला, -इबा, इत्यादि। ओड़िय़ा व असमीया थ्व ईलय् बंगाली नाप यक्व मेल नः।
  • मध्य बंगाली (१४००–१८०० इसं) — थ्व समयया मू च्वखँय् चण्डीदासया श्रीकृष्णकीर्तन प्रसिद्ध जु; खँग्वःया लिपा वैगु "ओ" सः लोप जूगु; यौगिक क्रियाया प्रचलन; फारसीया प्रभाब अप्व दूगु। छुं भाषाविदतेसं थ्व युगयात आदि व अन्त्य भागय् बायेगु या।
  • आधुनिक बंगाली (१८०० इसं निसे) — क्रिया व सर्वनाम संक्षेपन (दसु: ताहार → तार; करिय़ाछिल → करेछिल)।

बंगाली भाषा ऐतिहासिक रुपय् पालि नाप यक्व सम्पर्कय् दयाचव्न। मध्य बंगाली (चैतन्य युग) व बंगाली साहित्यया आधुनिककालय् बंगालीइ संस्कृत भाषाया प्रभाब बृद्धि जुयावल। दक्षिण एशियाया आधुनिक इन्दो-युरोपीयन भाषापुचलय् बंगाली व मराठि भाषा शब्दभण्डारय् प्रचुर संस्कृत खँग्वः दयाच्वंगु दु; हिन्दी आदि भासय् धाःसा अरबी व फारसीया प्रभाव नं यक्व दु।

भाषिका

सम्पादन

बंगाली भाषाया मू भाषिकाय् राढी (नदीय़ा,बर्धमान नापं दक्षिण बङ्गाल), बरेन्द्री (मालदह, मुर्शिदाबाद नापं उत्तर-पश्चिम बंगाल), राजबंशी (बाँकुड़ा, मेदिनीपुर नापं झारखण्डया छुं क्षेत्र), बरिशालि (बरिशाल अञ्चल), नोयाखाली (नोयाखाली अञ्चल), रङ्गपुरी (रङ्गपुर अञ्चल), खुलना (खुलना अञ्चल), मयमनसिंह (मयमनसिंह अञ्चल), सिलेटि (सिलेट अञ्चल) व चाँटगाँइय़ा (चट्टग्राम अञ्चल) आदि ला। बंगाली भाषाया थीथी थासय् छगू हे खँयात थीथी कथं ल्हाइगु या, दसु: पूर्व बङ्गालया भासय् 'आमि अहन भात खामु ना' यात पश्चिमबङ्गालय् 'आमि एखन भात खाब ना' धाइगु या। भाषाविद सुकुमार सेनजुं बंगाली उपभाषातेत श्रेणीविन्यास यानादीगु दु। पश्चिम बङ्गाल व बंगलादेशया थीथी भाषिकाया उच्चारणया आधारय् वय्‌कलं बंगाली भाय्‌यात न्यागु भाषिकाय् बादादीगु दु: १. राढी २. बरेन्द्री ३. कामरूपी / राजबंशी ४. बङ्गाली व ५.झाडखन्डी।

राढी भाषिका पश्चिम बङ्गालया बर्धमान, बाँकुड़ा (पूर्व), हुगली, हाओड़ा, कलकाता, उत्तर व दक्षिण चब्बिश परगणा, नदीय़ा व मुर्शिदाबाद जिल्लाय् थ्व उपभाषा प्रचलनय् दु। थ्व भाषिकाया खँग्वलय् 'ओ' व 'औ' रूपया उच्चारण मेमेगु भाषिका स्वया पा। दसु- ओतुल >औतुल, पागोल > पागौल, मत> मतो। बहुबचनय् 'गुलि', 'गुलो' व अन्य कारकेर बहुबचनय् 'देर' बिभक्ति छ्येलीगु या।

बङ्गाली भाषिका आधुनिक बंगलादेशया मू उपभाषा ख। ढाका, मय़मनसिंह, कुमिल्ला, यशोर, खुलना, फरिदपुर, बरिशाल, नोय़ाखालि अञ्चलय् थ्व भाषिका ल्हाइगु या। थ्व भाषिकाय् ए >एय्आ (केन > क्यान ) , उ >ओ (मुला > मोला), ओ >उ (दोष >दुष) ध्वनि परिवर्तन जू। गौणकर्मय् 'रे' बिभक्ति छेलीगु या।

बरेन्द्री भाषिका उत्तर बङ्गालया मालदह, उत्तर व दक्षिण दिनाजपुर, बंगलादेशया पाबना, बगुड़ा व राजशाही जिल्लाया जनभाषा ख। थ्व भाषिकाय् अप्रत्याशित स्थानय् 'र' आगमन वा लोप जुइ। दसु- आम >राम, रस >अस। गौणकर्मय् 'के', 'क' बिभक्ति दयाच्वनि।

झाडखन्डी भाषिका पूर्व व पश्चिम मेदिनीपुर, दक्षिण-पश्चिम बाँकुड़ा व सिंभूम अञ्चलया भाषिका ख। थ्व भाषिकाय् प्राय सर्वत्र 'औ'-कार लुप्त जुया 'ओ'-कारय् परिणत जुइ। दसु- लौक > लोक, मौटा > मोटा। क्रिय़ापदय् स्बार्थिक 'क' प्रत्ययया प्रचुर प्रयोजन जुइगु या। दसु- याबेक, खाबेक, करबेक।

कामरूपी भाषिका पश्चिम बङ्गालया जलपाइगुड़ि, कोचबिहार, त्रिपुरा, रङ्गपुर व बंगलादेशया सिलेट, काछाड़ अञ्चलय् प्रचलित भाषिका ख। बरेन्द्री व बङ्गाली उपभाषाया मिश्रणं थ्व भाषिकाया रुप काःगु दु। थ्व भाषिकाय् "र" व "ड", "न" व "ल"- सः हिलेगु जुइ। दसु- बाड़ि > बारि, जननी > जलनी। यौगिक क्रिय़ापदय् 'खोय़ा' धातु व्यवहारय् खनेदु। दसु- राग करा >आग खोय़ा।

बंगाली भाषाया साहित्यकार

सम्पादन

लिधंसा

सम्पादन
  1. The World's Most Widely Spoken Languages. Saint Ignatius High School (फेब्रुवरी ६,२००१). २००६-११-१७ कथं।


हलिंया छुं नांजाःगु भाषा  
नेपालभाषा | मन्दारिन भाषा | क्यान्टोनिज भाषा | इस्पान्योल भाषा |वुव भाषा | मिन भाषा | होक्का भाषा | अंग्रेजी भाषा | हिन्दी भाषा | रूसी भाषा | अरबी भाषा | बंगाली भाषा | पोर्तुगेस भाषा | जापानी भाषा | फांसे भाषा | जर्मन भाषा | उर्दू भाषा | पञ्जाबी भाषा | कोरियन भाषा | तेलुगु भाषा | इटालियानो | तमिल भाषा | मराठी भाषा | जावानिज भाषा | भियतनामी भाषा | तर्किश भाषा | थाइ भाषा | युक्रेनियन भाषा | स्वाहिली भाषा | पोलिश भाषा | कन्नड भाषा | गुजराती भाषा | मलयालम भाषा | टागालोग भाषा | फारसी भाषा | हौसा भाषा | बर्मेली भाषा | उडिया भाषा | सुडानिज भाषा | रोमानियन भाषा | पश्तो भाषा | डच-फ्लेमिश भाषा | सर्बियन क्रोएशियन भाषा | आसामी भाषा | योऊबा भाषा | सिन्धी भाषा | इबो भाषा | आम्हारिक भाषा | हङ्गेरियन भाषा | अजेरी भाषा | खेँ भाषा | चेक भाषा | सिंहाली भाषा | सेबुआनो भाषा | फुला भाषा | उजबेक भाषा | मलागासी भाषा | युनानी भाषा | अफ्रिकांस भाषा | कुर्दिश भाषा | गाला भाषा | मदुरीसी भाषा | बाइलोरशियन भाषा | क्यातालान भाषा | नियाङ्गा भाषा | ओरोम भाषा | स्वीडिश भाषा | बुल्गेरियन भाषा | मलिन्के भाषा | कजाख भाषा | रूवान्डा भाषा | क्वेशा भाषा | शोना भाषा | ततार भाषा | ख्मेर भाषा | जुलू भाषा | उईघर भाषा | सोमाली भाषा | लिङ्गाला भाषा | त्वाई-फान्टे भाषा | इलोकानो भाषा | जोशा भाषा | मिनान कबाऊ भाषा | यी (लोलो) भाषा | फिनिश भाषा | बोलोफ भाषा | रूंडी भाषा | नर्वेजियन भाषा | स्लोभाक भाषा | आर्मेनियन भाषा | सेँ भाषा | सन्थाली भाषा | अल्बेनियन भाषा | मियाओ भाषा | मङ्गोलियन भाषा | किकियू भाषा | जार्जियन भाषा | हिब्रू भाषा | मोरे भाषा | लाओ भाषा | नियाना भाषा | गुआरानी भाषा | बटक तोबा भाषा कनूरी भाषा | टिग्रीनिया भाषा | बाइकोल भाषा | बलूची भाषा | अचाइनीज भाषा | बुंडा भाषा बालानीज भाषा | मकुआ भाषा | कङ्गो भाषा बिलि भाषा | टर्पमैन भाषा | एबी भाषा | स्वाना भाषा | शान भाषा | कम्बा भाषा | लुओ भाषा | ल्याटनियन भाषा | स्लोभेनियन भाषा चुवाश भाषा | गोण्डी भाषा | बेम्बा भाषा | म्यासेडोनियन भाषा | किरगिज भाषा | टुलू भाषा | मेंडे भाषा | मार्डविन भाषा | करेन भाषा सिडाम भाषा | एस्तोनियन भाषा | बाश्किर भाषा | फोन भाषा